Drie meter zand

Vorige week is het manuscript van mijn derde boek, ‘Drie meter zand’, naar mijn uitgeverij Palmslag gegaan. Verwachte publicatiedatum is juni 2022.

voorlopig coverontwerp

Ik ben begonnen dit boek te schrijven kort na het overlijden van mijn moeder in het voorjaar van 2018. Tijdens het leegruimen van haar appartement vonden we vele familiestukken, sommige ruim een eeuw oud. Een daarvan is een klein koperen doosje, van oorsprong een doosje voor zwavelstokjes mogelijk uit de tijd van Napoleon, met een figuurtje erop dat een militair kan voorstellen. Het doosje bevat de laatste pijptabak van mijn betovergrootvader, Abraham Pellicaan, die in 1915 is overleden. Ik denk dat daarmee het idee geboren werd van een roman met zijn wortels in een lang vervlogen tijd.

Het tabaksdoosje van mijn betovergrootvader

Het verhaal begint in 2013, enkele jaren geleden, als een jonge vrouw en haar vriend op de zolder van het oude huis van haar overleden oma op Ameland een ouderwetse zeekist vinden met daarin een tweehonderd jaar oude zeekaart en een raadselachtig dagboek geschreven in het Frans. Het persoonlijk logboek van een militair uit het leger van Napoleon zet hen op het spoor van het wrak van het Franse oorlogsscheepje Arabelle, dat door een Engels fregat tot zinken is gebracht in het zeegat van Ameland. Het wrak heeft twee eeuwen lang verborgen gelegen, drie meter diep in de zeebodem. Ze gaan op zoek en vinden inderdaad het wrak, echter de waardevolle lading wordt kort daarop geplunderd door nietsontziende illegale bergers, die een spoor van geweld achterlaten.

Het historische deel van dit boek, in de periode tussen 1780 en 1814, volgt de turbulente Nederlandse geschiedenis in die tijd op de voet. Tijdens het schrijven van dit boek heb ik onderzoek gedaan op Texel, Ameland, Borkum en Helgoland, van eiland naar eiland varend met mijn eigen boot. Onvermijdelijk heb ik de geschiedenis hier en daar naar mijn hand gezet; het meeste is echter historisch gezien juist. Napoleon bezocht Texel in het najaar van 1811. Hij had echter al in april 1811 plannen geformuleerd voor de uitbreiding van fort De Schans; in het boek heb ik de uitvoering bij de hoofdpersoon Robert de Koning gelegd.

de ondergang van de Lutine

De ondergang van de Arabelle is geïnspireerd door de ramp met de Lutine, een Engels schip dat in 1799 in stormweer verging in het zeegat bij Terschelling, waarbij slechts één opvarende werd gered. De ramp was het gevolg van een navigatiefout, waardoor het schip bezet raakte door wind en stroom in het zeegat van Terschelling en strandde op een zandbank. De Lutine vervoerde goud en zilver vanuit Engeland om een beurscrash in Hamburg te voorkomen, waar een nijpend geldtekort was ontstaan. Het wrak is het doel geweest van vele bergingsacties, waarvan alleen de eerste en tweede, rond 1800 en 1860, succesvol waren. Het schip is bij herhaling onder het zand verdwenen en enkele malen weer daar bovenuit gekomen als de zeebodem veranderde.

Drie meter zand is een historische roman, die uitmondt in een hedendaagse thriller en een ontknoping aan de Engelse oostkust, waar ik jaren geleden ook heb gezeild. Verleden en heden zijn aan elkaar gesmeed door het wrak en familiebanden die tweehonderd jaar overbruggen.

Ik vertel over het boek tijdens mijn interview met Hanneke van de Water, in september j.l.:

 

 

Staatslieden gezocht (m/v/x)

Op de kop af acht maanden geleden schreef ik een blog over lessen uit het verleden, gevolgd door een stukje in mei over de controlemaatschappij, die toen al in de steigers werd gezet. We zagen het aankomen, je hoefde geen helderziende te zijn om te zien waar in Den Haag de prioriteiten liggen.

De controlemaatschappij. Biometrie: de volgende stap?

 

(https://www.ictrecht.nl/)

Na de val van het kabinet als gevolg van de toeslagenaffaire werden er nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Voor de verkiezingen werd het coronavirus even met vakantie gestuurd, zodat eenieder ongestoord door de eisen van de lockdown zijn of haar burgerplicht kon doen en een kruisje zetten in het daarvoor bestemde vakje. Het voelde toen al een beetje als tekenen bij het kruisje, en de beschamende vertoning van de slepende kabinetsformatie in de navolgende maanden heeft dat gevoel niet weggenomen.

Business as usual

In Den Haag is het business as usual gebleken: het demissionaire kabinet regeert vrijwel per decreet, want nog steeds sluit de coalitie de gelederen als er een aanval wordt ondernomen vanuit de oppositie. Met het vormen van een nieuw kabinet maakt niemand haast: maandenlang bleken partijbelangen groter dan het landsbelang, net alsof er geen democratisch gelegitimeerd kabinet nodig zou zijn in de grootste crisis sinds decennia. Wat maakt het ook uit, dezelfde ploeg komt toch weer terug om zijn slooppartij van de Nederlandse samenleving voort te zetten.

De hoofdpijndossiers stapelen zich op: de toeslagenaffaire, de Groninger aardbevingsschade, de stikstofcrisis, het klimaat, het institutioneel wantrouwen jegens de burger, de woningnood, vluchtelingen in tenten, het etnisch profileren, de rechterlijke macht die altijd de overheid gelijk geeft, noem maar op. Je staat alleen als de Staat der Nederlanden je onrecht heeft aangedaan. De overheid houdt zich niet aan de wet, omdat de wet kennelijk een lastig ding is.

Het lijkt mij dat er genoeg te doen is. Waar blijft de urgentie?

Corona en tweedeling

Intussen is de tweedeling in de samenleving als gevolg van het coronabeleid, waar velen begin dit jaar al voor hebben gewaarschuwd, een feit. We kennen de probeersels van De Jonge en Van Dissel bijna uit ons hoofd: groepsimmuniteit, handen wassen, afstand houden, mondkapjes, lockdowns, scholen dicht, coronamelder, vaccinatiedwang (o nee, het was ‘drang’…), testen voor toegang, dansen met Janssen, de QR-code, en nu dus het verder uitsluiten van ongevaccineerden.

Als deze crisis werkelijk slim zou zijn aangepakt, was er beter gekeken naar de vraag of iets elders al eens was geprobeerd en of dat ook aantoonbaar heeft gewerkt. Telkenmale blijkt het bedachte wondermiddel niet te werken. 

zwartgelakt dossier (van nrc.nl)

De argwaan dat VWS iets te verbergen heeft wordt alleen maar gevoed door het gebrek aan openheid. WOB-verzoeken worden getraineerd en de Haagse oppositie krijgt evenmin antwoorden. Volgens een NOS-bericht dat maar heel kort te zien was, zijn Kamerleden van het kastje naar de muur gestuurd tussen Van Dissel en De Jonge.

Inmiddels zien we de bijkomende schade overal in de samenleving: leerachterstanden, uitgestelde zorg, verloren levensjaren, depressies, huiselijk geweld en uitvergroten van reeds in de kiem aanwezige sociale en medische misstanden. En investeren in de zorg, ho maar. We trekken liever geld uit voor een leger BOA’s om absurde maatregelen af te dwingen. 

De ongenuanceerde vaccinatiediscussie

Met het uitsluiten van ongevaccineerden door middel van een coronapas is een grens overschreden. Maar wie de vergelijking durft te trekken met de opkomst van dictatoriale systemen uit het verleden, wordt ogenblikkelijk verketterd, zoals die moedige rabbijn die onlangs een parallel durfde noemen met de opkomst van het nazisme in de jaren 30. Sommige zaken zijn kennelijk omgeven met een zo groot taboe, dat je er niet eens aan mag denken. Ik noem het liever apartheid, maar ook daar zal wel weer iemand zich vreselijk aan storen. 

We wijzen in dit land gemakkelijk op Poetin, Erdoğan en Loekasjenko, en dichterbij op Polen en Hongarije, maar de scheidslijn is flinterdun: het grootste verschil tussen een neoliberale democratie en een dictatuur is dat het tegengeluid in onze neoliberale staat monddood wordt gemaakt en in een dictatuur echt dood gemaakt. Het ‘framen’ van ongevaccineerden schurkt gevaarlijk dicht tegen die grens aan. Zo wordt schaamteloos door allerlei zelfbenoemde kopstukken op TV gezegd dat we ongevaccineerden maar op een eiland moeten zetten, of niet toelaten tot de zorg.

O ja, voordat ik het vergeet, ik ben dubbel gevaccineerd, want dat moet je er altijd bij zeggen tegenwoordig. Zij het dat de bescherming na vijf maanden vermoedelijk tot nul is gedaald.

Thorbecke

Staatslieden gezocht (m/v/x)

We zoeken iemand met de statuur van Thorbecke, Troelstra of Drees. Thorbecke stond bekend als een liberaal die de burger met rust laat, schrijft Enno de Witt in zijn recensie van een onlangs verschenen boek over Thorbecke. 

Met het oog op de immense uitdagingen waar dit land voor staat, en het gebrek aan urgentie in Den Haag (behalve voor het invoeren van de surveillancestaat), stel ik voor een paginabrede advertentie te plaatsen in de landelijke dagbladen, met als kop ‘staatslieden gezocht (m/v/x)’. Voor de functie-eisen leen ik maar even iets over staatslieden van Wikipedia.

Naast carrière of beklede posten speelt ook de mate mee waarin een politicus het algemeen belang behartigt. Zo schreef de Amerikaanse auteur James Freeman Clarke lang geleden: "Een politicus denkt aan de volgende verkiezingen, een staatsman aan de volgende generatie."

Ik denk dat we de Haagse politici eens langs de meetlat van James Freeman Clarke moeten leggen.