donderdag 28 november 2019

Fictie en de harde realiteit



Soms zie ik iets uit de realiteit dat een direct verband heeft met een van mijn boeken. Gisteren was in het nieuws een aankondiging van de documentaire For Sama, gefilmd door Waad al-Kateab in Aleppo in Syrië in de jaren 2011-2016, en gepresenteerd op het IDFA filmfestival. Ik heb direct de trailer van de film bekeken op Youtube.

Waad al-Kateab en dochter Sama

De beelden deden mij denken aan een episode uit mijn boek De Batavier, die beschrijft wat er gebeurt met de tweede hoofdpersoon, Leila Hammadi:

...Ze hoorde de helikopter niet komen, die in het donker op de aangewezen positie ging hangen en een vatbom liet vallen. Een oorverdovende dreun deed het gebouw schudden, dat onmiddellijk vol met stof en rook stond. Waar de bom was ingeslagen brak brand uit, maar ernstiger was dat het reeds verzwakte gebouw begon te kraken en te wankelen.
Leila was wakker geschrokken van de explosie en keek hoestend en gedesoriënteerd rond in de stofwolk, terwijl ze overeind probeerde te komen. De enige lamp in de kamer scheen met een roodachtig schijnsel door het stof en ze hoorde de muren om zich heen kreunen. Toen dacht ze aan wat haar vader altijd had gezegd: als het huis op instorten staat, ga ergens onder zitten. Ze kon nog maar net onder het bureau duiken voordat het gebouw instortte en de betonnen vloerplaat van de etage boven haar omlaag kwam. Het vier verdiepingen tellende gebouw zakte binnen twee seconden als een kaartenhuis in elkaar...
De Batavier is fictie, ontstaan in een gewone huiskamer in Nederland, waar ik in 2016, geschokt door de nieuwsberichten, probeerde te beschrijven wat er gebeurde in Syrië. Fictie schrijven in een veilige omgeving is echter in niets te vergelijken met het zelf meemaken van de rauwe werkelijkheid.

For Sama

In de film van Waad al-Kateab zie je het effect van de inslag van bommen vrijwel naast de deur, mensen die na een inslag ineen duiken als er een stofwolk vol met rook en vonken het gebouw binnen slaat. Je ziet wat het met haar doet, wanneer ze haar dochter moet geruststellen als de bommen vallen. De emotie greep me bijna bij de keel.


Hamza, de man van Waad, werkte als arts in een noodhospitaal in de puinhopen van Aleppo. Zijn vrouw heeft in huis en in het hospitaal gefilmd tijdens bombardementen. Uiteindelijk weten Hamza, Waad en dochter Sama in 2016 Aleppo te ontvluchten met honderden uren beeldmateriaal over de belegering van Aleppo door het regime van Assad. De beelden uit de trailer van de film laten de harde realiteit zien van wonen en werken in oorlogsgebied.

For Sama is opgedragen aan Waad’s dochter Sama, die als baby en peuter onderwerp is van de film. De film heeft al vele prijzen gewonnen en zal in januari in Nederland in de bioscoop te zien zijn. Ik ga kijken zodra ik kan.


Een trailer van de film is hier te vinden: