Het betwiste land

Nieuw boek in voorbereiding

Anderhalf jaar geleden, op 15 oktober 2023, beschreef ik mijn afschuw over de (toen al) buitenproportionele Israëlische wraakactie in Gaza, volgend op de wrede overval van Hamas op de bevolking in het grensgebied van Israël. Israël sloeg genadeloos terug met zware bombardementen op dichtbevolkt gebied, een grondoorlog en een blokkade van humanitaire hulp, die inmiddels anderhalf jaar voortduurt en alle kenmerken heeft van genocide en oorlogsmisdaden. Het is geen wraak- of verdedigingsactie meer, maar een uitroeiingsoorlog gericht tegen de burgerbevolking van Gaza. De aantallen doden en gewonden en de acties van het Israëlische leger spreken voor zich.

Hamas is ontstaan vanuit de Moslimbroederschap en was van origine een islamitische liefdadigheidsorganisatie (Al-Mujama' al-Islami). Aanvankelijk had de beweging zelfs Israëlische steun, omdat Israël er een bondgenoot in zag tegen de PLO van Yasser Arafat. Tijdens de eerste intifada (1987-1993) kwam hieruit de verzets- en terreurbeweging Hamas voort, die een (betwiste) meerderheid behaalde in Gaza tijdens verkiezingen van 2006. Hamas voert niet alleen strijd tegen Israël, maar treedt ook keihard op tegen dissidente Palestijnen.

Afschuw en een nieuw boek

In 2023 noemde ik al mijn eigen belevenissen in het Midden-Oosten in 1973, vlak na de Jom Kipoer-oorlog. Ik besloot om mijn afschuw over de wreedheden in het Midden-Oosten van mij af te schrijven. Inmiddels staat er een nieuw boek op stapel met de titel HET BETWISTE LAND. Het manuscript is voor ongeveer 80% compleet, hoewel het werk met horten en stoten vooruit gaat. Daadwerkelijke publicatie moet nog worden geregeld.

Voorlopig omslagontwerp

Het verhaal begint met mijn eigen ervaringen op de novemberochtend in 1973, waarop mijn schip de Oostkerk aankomt in de Syrische haven Latakia. Wij kregen te maken met een boycot en een grote demonstratie op de kade, vermoedelijk georkestreerd door de Ba’ath partij van de Syrische dictator Hafez al-Assad, als gevolg van Nederlandse oorlogssteun aan Israël. Tijdens het afmeren van het schip gooiden de sleepboten los en lieten ons aan ons lot over in de haven. Een aanvaring met een afgemeerd Russisch fregat kon maar op het nippertje worden voorkomen.

In het boek gaat het daadwerkelijk verkeerd. We varen bij die Rus naar binnen en de gevolgen zijn catastrofaal. De daaropvolgende (fictieve) belevenissen van de hoofdpersoon in Syrië en Libanon zijn onderwerp van het nieuwe boek.

De episode in 1973-1974 gaat over gevangenschap in Syrië, een vlucht naar Libanon en een genadeloze Israëlische luchtaanval. Een episode in 1980 speelt zich af tijdens de Libanese burgeroorlog, die alweer gecompliceerd is door Israëlische en Syrische bemoeienis. Ik ben voor de achtergronden in de geschiedenis van het Midden-Oosten gedoken en eerlijk gezegd zijn mij de schellen van de ogen gevallen. 

 

Beiroet, november 1973, foto gemaakt vanaf de jachtclub. De Oostkerk in de verte: de oranje masten links.

Israël en Palestina 

Zeker nu, tijdens de barbaarse slachtpartij in Gaza, is Palestina een ideologisch beladen onderwerp. Velen kijken liever weg dan er een eerlijk gesprek over aan te gaan, en de westerse politiek schaart zich kritiekloos achter het genocidale handelen van het regime van Netanyahu. Naar de redenen kunnen we slechts gissen, maar geld, propaganda en geopolitiek spelen een onmiskenbare rol. Critici van Israël worden zwartgemaakt en belasterd.

Het Israëlisch-Palestijnse conflict van nu is de erfenis van het Zionisme ontstaan in de 19e eeuw, van het tegelijkertijd opkomend Arabisch nationalisme binnen het Ottomaanse Rijk, van Britse inmenging tijdens 1914-1918 en mismanagement tijdens de Britse mandaatperiode tot 1947. Ongetwijfeld paste dat in de koloniale tijdgeest, maar honderd jaar later ondervinden we nog steeds de bittere gevolgen van de ideologische en geopolitieke keuzes van toen.

Omdat het nieuwe boek een historische thriller is tegen de achtergrond van het conflict, heb ik diepgaand research gedaan naar de geschiedenis ervan. Voor wie er eerlijk inzicht in wil, ligt de informatie voor het oprapen. Ik verwijs slechts naar de onderstaande artikelen op Wikipedia:

https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_the_Israeli–Palestinian_conflict 

https://en.wikipedia.org/wiki/Sykes–Picot_Agreement 

https://en.wikipedia.org/wiki/Balfour_Declaration 

https://en.wikipedia.org/wiki/Peel_Commission

https://en.wikipedia.org/wiki/Demographic_history_of_Palestine_(region) 

https://en.wikipedia.org/wiki/Criticism_of_Israel

Libanon

Een tweede kwestie die een rol speelt in dit boek is de Libanese burgeroorlog van 1975 tot 1990, een chaotisch conflict met vele strijdende partijen. Het is vrijwel onmogelijk om een integraal beeld te krijgen over wat er van jaar tot jaar gebeurde. Uiteindelijk is het conflict ontaard in een proxy-oorlog tussen Israël, Iran en Syrië. Israël en Syrië zijn beide bij herhaling Libanon binnen gevallen. 

 

Palestijns vluchtelingenkamp Nahr el-Bared, Libanon, 1960. Source: UNRWA

Berucht is de strijd in Beiroet, waarbij de stad zwaar werd beschadigd. Ook rondom de noordelijke haven Tripoli en de nabijgelegen Palestijnse kampen Beddawi en Nahr el-Bared, die in dit boek voorkomen, is hevig gevochten. Het land werd in die jaren grotendeels verwoest en de oorlog leidde tot 120.000 à 150.000 doden.

Een van de bronnen die ik over de burgeroorlog vond, was een vrijgegeven rapport van de CIA over Libanon en de strijdende partijen uit 1987. Dat geeft een interessant beeld van die fase van de burgeroorlog en wat daaraan vooraf ging. Zo staat in het rapport dat de door Syrië gesteunde Amal-militie de aanvoer van cement voor het herstellen van het in 1982 door de Falangisten (met Israëlische hulp) uitgemoorde Palestijnse kamp Shatila bij Beiroet blokkeerde.

Andere bronnen:

https://en.wikipedia.org/wiki/Lebanese_Civil_War 

https://en.wikipedia.org/wiki/Nahr_al-Bared_refugee_camp 

https://en.wikipedia.org/wiki/UNRWA

Een goede bron die ik pas laat tijdens het schrijven van dit boek toegestuurd kreeg, was De oorlog van gisteren (ISBN 978-90-8321-088-9) van Jan Keulen, voormalig oorlogscorrespondent in Beiroet, Caïro en Amman en later directeur van The Rights Forum, een organisatie die zich inzet voor een rechtvaardig Israël-Palestina beleid. Informatie uit dit boek vulde vele hiaten in mijn kennis over de Libanese burgeroorlog.

Tot slot heb ik bij het beschrijven van de verwoesting en ontreddering in Libanon dankbaar gebruik gemaakt van de sfeer beschreven in het boek Beirut Blues (ISBN 978-0-385-47382-8) van de Libanese auteur Hanan al-Shaykh. Zij weet als geen ander de vertwijfeling van de Libanezen te schetsen over de teloorgang van hun land en de discutabele rol van lokale warlords en milities, die vaak nauwelijks beter waren dan bandieten en leefden van de drugshandel.

Zonsopkomst boven de kust van Tripoli, Libanon, november 1973

Vermorzelde mensen en vredestichters

HET BETWISTE LAND is niet alleen een spannend boek in wording. Het gaat ook over mensen die worden vermorzeld in het door terreur en oorlog geteisterde Midden-Oosten. Kijkend naar het dagelijkse nieuws zou je het nauwelijks geloven, maar daar leven ook gewone mensen zoals u en ik, die proberen te overleven, mensen van wie familieleden en geliefden zijn omgekomen, mensen die genoeg hebben van de gruwelen en de ontmenselijking en proberen bruggen te slaan.

Ik heb geprobeerd zowel Israëliërs als Palestijnen een gezicht te geven, mensen met soms tegenstrijdige gevoelens, die worstelen met hun bestaan en met het conflict in het Midden-Oosten. Anderen zijn de verpersoonlijking van de vele medewerkers van organisaties als UNRWA, UNHCR, Artsen Zonder Grenzen, het Rode Kruis of de VN-vredesmacht UNIFIL, die met gevaar voor eigen leven proberen de nood in het gebied te lenigen of de vrede te bewaren.

Big brother is watching you

George Orwell - 1984 - 5e editie, 1951

 

George Orwell krijgt gelijk.

Bijna 80 jaar geleden, vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog, schreef George Orwell de dystopische roman 1984 (Nineteen-eighty-four), een verkillende toekomstvisie waarin hij alle elementen van de toenmalige dictaturen verwerkte, zoals de herinnering aan Nazi-Duitsland en de toen nog springlevende Sovjet-Unie onder Stalin. Zijn toekomstvisie was een wereld verdeeld in drie grootmachten (Oceanië, Eurazië en Oostazië), die in een continue onderlinge worsteling verkeren en periodiek van bondgenoot wisselen.

Ik adviseer u om het boek te lezen. Het geeft een verrassend perspectief op de wereld van vandaag.

Na de opschudding veroorzaakt door Donald Trump en zijn acolieten, die over, maar zonder Oekraïne en Europa praten met de agressor in het Kremlin, en in samenspraak met Netanyahu en zijn extremistische vriendjes ook een briljant plan lanceerden over Gaza, bekroop mij een gevoel van herkenning. De wereld van nu begint Orwelliaanse trekjes te vertonen. Hij gooit Oekraïne voor de bus en draait en passant Europa de rug toe. 

 

Ik blijk niet de enige te zijn die dat verband ziet, want vanmorgen las ik in de krant dat dit ook in de Verenigde Staten wordt gezien door commentatoren en journalisten. Zij kijken vooral naar het 'Newspeak' karakter van de uitingen van Trump - de 'Golf van Amerika', enzovoort, die zij als Orwelliaans zien. Kennelijk zijn zij nog niet bang om door het Witte Huis gemuilkorfd te worden, maar wat niet is kan komen: ze mogen al niet meer bij de persconferenties op het Witte Huis komen. En als de wind hier uit de verkeerde hoek blijft waaien, kan het zomaar zijn dat ik volgend jaar ook niet meer de vergelijking mag trekken met wat Orwell ooit schreef.

Opvallend is dat in 1984 Afrika en India alleen als slagveld worden opgevoerd. In de hedendaagse wereld zien we (met name over Afrika) iets soortgelijks gebeuren. Afrika is alleen een roofgewest waar ontelbare mensen worden afgeslacht voor zeldzame grondstoffen. In ons Eurocentrische wereldbeeld halen we daar de schouders over op.

Big Brother houdt u overal in de gaten in 1984. Vanaf de gevel van hoge gebouwen, vanaf de posters in het trappenhuis van uw flatgebouw, in de kantine van uw werkplek.

In 1984 wordt de geschiedenis continu herschreven om te voldoen aan de door de Partij gedicteerde realiteit. Zo weet hoofdpersoon Winston Smith absoluut zeker dat Oceanië en Eurazië vier jaar daarvoor in een bondgenootschap verkeerden, maar dat is alweer uit de geschiedenisboeken geschrapt. Hij weet dat omdat hij een van het leger ambtenaren van het Ministerie van Waarheid is dat continu bezig is met het herbeoordelen en herschrijven van de geschiedenis. Op het moment dat 1984 begint, zijn Oceanië en Eurazië in oorlog, en sterker nog: dat is altijd zo geweest! De almachtige Partij zegt ‘wie het verleden beheerst, beheerst de toekomst’. Maar eigenlijk is het andersom: wie het heden beheerst, beheerst het verleden. De propaganda is erop gericht om alle persoonlijke herinneringen aan het verleden te vervangen door het officiële verhaal.

EDIT: Ook over Oekraïne wordt inmiddels de geschiedenis herschreven. De nieuwste bewering van Trump (18/2/25) is dat de oorlog daar de schuld is van Oekraïne! 'Ze hadden er nooit aan moeten beginnen en ze hadden al lang een deal kunnen sluiten,' zegt hij. Ik weet niet hoe het met het geheugen van Trump is, maar met het mijne is niets mis: Rusland viel drie jaar geleden Oekraïne binnen. Maar misschien is Elon Musk al bezig met het opzetten van een Ministerie van Waarheid...

Technologie wordt in 1984 ingezet om de bevolking te bespioneren. Op elke straathoek hangen camera’s en microfoons. Helicopters gaan voor je raam hangen om naar binnen te kijken wat je aan het uitspoken bent. In alle huizen staat een 'telescreen', een soort TV die je nooit uit kunt zetten en je indoctrineert met allerlei giftige propaganda. Bij ons heet dat (al of niet gerichte) reclame. Het geniepige van die TV is, dat er ook een camera en een microfoon in zit, die continu je doen en laten observeert. Komt u dat bekend voor? Ook wij worden continu op straat geobserveerd en wij dragen ons 'telescreen 'in onze broekzak… hebt u al geleerd om voor alle apps op uw telefoon de camera, de microfoon en de locatievoorzieningen uit te zetten tenzij ze strikt noodzakelijk zijn? En alle cookies te weigeren of te wissen? En dan nog kan de telefoon zodanig gehackt worden dat al uw slaapkamergeheimen worden afgeluisterd.

In 1984 vliegen de blatante verdraaiingen je om de oren. Zo beweert Big Brother:

         Oorlog is vrede

         Vrijheid is slavernij

         Onwetendheid is kracht

Zal ik nog wat parallellen zoeken met de wereld van vandaag?

If you want peace, prepare for war.D ie kennen we inmiddels, en misschien heeft Donald daar wel een punt, omdat Europa al decennialang heeft zitten navelstaren op kleine onderlinge ruzietjes, inplaats van te letten op de inbreker aan de achterdeur. Zelfs het Amerikaanse schot voor de boeg resulteerde gisteren bij het spoedoverleg in Parijs niet in concrete afspraken wat we gaan doen aan de extreme kwetsbaarheid voor onze gewetenloze oosterbuur.

De vrijheid die wij denken te hebben, wordt dankzij de technologiemaffia gecorrumpeerd door onze internet- en koopverslaving.

Onwetendheid van de kiezer is waar nieuwe populistische leiders wereldwijd hun kracht en macht uit putten.

In het Ministerie van Liefde van 1984 zijn executiekelders, en in Kamer 101 van dat instituut wordt een 'gedachtecrimineel' gefolterd totdat hij toegeeft dat 2+2=5, wat de Partijlijn is. En als hij onvoldoende liefde aan de dag legt voor Big Brother, wordt hij 'geresetm 'et een soort elektroshock, waarmee zijn herinneringen worden gewist zodat hij weer ‘gezond’ wordt. Dat overkomt Winston Smith, omdat hij net buiten het bereik van zijn Telescreen een dagboek bijhoudt, en ook omdat hij een verboden relatie heeft met de mooie, maar promiscue Julia. Relaties tussen partijleden zijn verboden, hoewel een 'vluggertje' wordt toegestaan.

1984 zit vol inmiddels profetisch gebleken ideeën, die op meesterlijke wijze aan elkaar zijn geknoopt. Wat dacht u van de machines van de Afdeling Fictie van het Ministerie van Waarheid, die op eigen houtje boeken schrijven? Die zijn zo goed, dat de 'onderklasse' ze onder de toonbank koopt in de veronderstelling dat ze illegaal zijn en daarom de waarheid. Tegenwoordig hebben we AI, waarmee je hetzelfde kunt doen.

En dan het fenomeen ‘spontane demonstraties’. Die ontstaan in 1984 zogenaamd vanuit het niets, maar worden door agitatoren georganiseerd. En in de bioscoop wordt het propagandistische  filmprogramma onderbroken voor ‘Two Minutes Hate’, waarbij van de bezoekers wordt verwacht dat ze twee minuten lang de meest vreselijke dingen schreeuwen over tegenstanders van het regime zoals de booswicht Goldstein en zijn Broederschap, die officieel zijn ‘gecanceld’. Tegenwoordige gebruiken we voor het ‘cancelen’ van onze tegenstanders de media van de technologiemaffia, de steenrijke hielenlikkers die nu opeens allemaal op de hand van Donald zijn.

Gaza, bombardement

En tot slot is Oceanië continu in oorlog, nu eens met Eurazië, dan weer met Oostazië. Af en toe valt er een 'raketbom' op de stad. Een spookbeeld dat natuurlijk is gebaseerd op de V1- en V2-projectielen van de Nazi’s. Maar tegenwoordig hebben we Russische zweefbommen in Oekraïne, en Amerikaanse ‘blockbusters’ in Gaza. De VS heeft de afgelopen week weer duizend van die bommen geleverd aan Israel. Zodat Netanyahu misschien wel de natte droom van de vastgoedhandelaar in het Witte Huis kan waarmaken.

 

Terug naar huis? Foto: Mohammed Salem.

Donald Trump droomt van een 'Riviera' gebouwd op lijken, over de ruggen van weer een slordige 2 miljoen ontheemden.

Meneer de President, slaap zacht.