zondag 4 oktober 2020

Nieuw boek: HET TRANSPORT

HET TRANSPORT is mijn nieuwste roman, die zich afspeelt op de Waddenzee en elders in Nederland, en in Kaliningrad (Rusland). Het is eigenlijk mijn eerste manuscript, dat destijds even in de wacht is gezet ten gunste van de publicatie van het succesvolle DE BATAVIER.

Het Transport is van een heel ander karakter dan De Batavier, eerder een misdaadverhaal dan een avonturenverhaal. Kernthema is vrouwenhandel met een schip vanuit Kaliningrad naar de Waddenzee. Op de achtergrond spelen duistere figuren in Rusland een rol.

De Batavier en Het Transport

Zoals ook al bij De Batavier, vind ik regelmatig stukjes nieuws in de media, die een raakvlak hebben met mijn boek. Zo verscheen op zaterdag 2 oktober een boekbespreking in NRC over het Engelse boek Putin’s People, waarin onderzoeksjournalist Catherine Belton een boekje opendoet over de handel en wandel van de Russische president Poetin en zijn vrienden uit de voormalige KGB, die kennelijk jarenlang grote sommen geld hebben weggesluisd naar Westerse bankrekeningen.

Ook in Het Transport zit een sinister plot waarin voormalige KGB-ers een toontje meeblazen. Ik vertel er niet teveel over (leest u liever het boek!), maar het blijkt wederom dat de werkelijkheid zelfs mijn stoutste fantasie overtreft. Zeker is dat ik Putin’s People ga bestellen.

Promotievideo Het Transport:

Kernthema in Het Transport is echter het persoonlijke drama van gewone mensen, die niet alleen verstrikt raken in een crimineel netwerk, maar ook slachtoffer worden van een harteloze overheid die, als het er op aan komt, geen hand uitsteekt om het hen aangedane onrecht goed te maken. 

Dat is geen verzinsel: de ambtelijke willekeur bij het bestrijden van mensenhandel ligt al jaren onder vuur van humanitaire organisaties, getuige ook de rapportages van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel. De politiek blijft doof en speelt daarmee ongewild de instandhouding van een verachtelijk verdienmodel in de hand.

cover Het Transport

HET TRANSPORT (ISBN 978 94 930 5941 2 ) is te bestellen via de boekhandel of bij Uitgeverij Palmslag

maandag 14 september 2020

HET TRANSPORT verschijnt op 5 oktober

Kortgeleden schreef ik over de brand in kamp Moria en de beschamende handel en wandel van de politiek inzake de Griekse vluchtelingenkampen, de constante schimmige deals van overheden om maar zo weinig mogelijk ontheemde mensen een veilig verblijf te bieden in Europa, in weerwil van het VN-vluchtelingenverdrag afgesloten in 1951 en geactualiseerd in 1967.
 
Inmiddels zijn we al een paar dagen verder, en we zien dat de Grieken nu een zogenaamd ‘humanitair’ kamp hebben opgezet om op Lesbos de vele daklozen op te vangen. Met een stok achter de deur: een militaire tactiek, namelijk het belegeren en uithongeren van de dakloze massa, totdat ze zwichten en zich vrijwillig naar de nieuwe gevangenis begeven. Wat eigenaardig dat de mensen waar het over gaat er geen vertrouwen in hebben. Die hebben al genoeg gezien van het Griekse asielbeleid. Een humanitair kamp. Waarom kon dat niet eerder? Vraag het de Griekse autoriteiten maar. Ik zou ze willen zeggen: πρέπει να ντρέπεσαι για τη Μόρια - je moet je schamen over Moria.

 


Een van de drijvende krachten achter de huidige vluchtelingenstroom, los van de onderliggende oorzaken (armoede en oorlog), is mensenhandel. We moeten dat niet verwarren met de acties van humanitaire organsaties, die op zee vluchtelingen redden en als gevolg daarvan door Europese machthebbers worden zwartgemaakt als mensenhandelaren. Dat is een politiek spelletje. Die organisaties hebben een humanitaire doelstelling en kunnen volgens het zeerecht eenvoudigweg niet anders dan levens redden, ongeacht de vraag of dat de migratie aanwakkert.

Bron: Sputnik

In mijn nieuwe boek HET TRANSPORT voer ik een ander gezicht van mensenhandel ten tonele: vrouwenhandel. Mensenhandel is lastig te bestrijden, echter het middel dat door Justitie wordt ingezet om bewijs tegen mensenhandelaren te verzamelen, een tijdelijke verblijfsregeling voor slachtoffers om deze te kunnen laten getuigen, stelt juist die slachtoffers vaak voor een onmogelijke keus. Dat dilemma loopt als een rode draad door het boek heen.


HET TRANSPORT is niet zomaar een spannend verhaal. Het zegt ook iets over de hardvochtigheid van een overheid, die vooral regeltjes bedenkt en uitvoert en daarmee de menselijke maat verliest. Toen ik als auteur onderzoek deed naar de achtergrond voor mijn verhaal, ben ik ervan geschrokken hoezeer de aanpak van mensenhandel onderhevig is aan ambtelijke willekeur en politieke bemoeienis. Lees het boek en huiver, zou ik zeggen...

Omdat het als gevolg van de beperkingen door de coronacrisis niet mogelijk is om lezingen en boekpresentaties te organiseren (mijn laatste presentatie vond plaats in maart, voor de lockdown), heb ik een promotievideo gemaakt, die net als een filmtrailer de rol heeft van een digitale presentatie. Ik heb mijn eigen filmbeelden gebruikt van de Waddenzee en het IJsselmeer, waar een deel van het verhaal zich afspeelt.


HET TRANSPORT ligt op 5 oktober in de boekhandel.


donderdag 10 september 2020

Moria - een schaamteloze vertoning

(Edit: nieuwe foto's met toestemming MSF/AZG) 

Ik had hier eigenlijk de laatste aankondiging van mijn tweede boek (Het Transport) willen doen, maar dat kan wel een weekje wachten. Ik ben des duivels, en ik ben kennelijk niet de enige. De kranten staan er vanmorgen bol van. ‘Stop de institutionele lafheid’ schrijft asieladvocaat Barbara Wegelin vanochtend in NRC Next.

Misschien herinnert u zich nog wat ik schreef in De Batavier, over een Grieks vluchtelingenkamp dat in brand wordt gestoken. Het onvermijdelijke is gebeurd: kamp Moria op Lesbos is afgebrand. Op een andere wijze dan ik beschreef in mijn boek, maar toch.

bron: Artsen Zonder Grenzen

Dat is wat er gebeurt als je duizenden mensen ophokt in een smerig concentratiekamp en daar ook nog een corona-lockdown overheen gooit, waardoor die mensen het nog eens extra moeilijk krijgen. De vlam is is de pan geslagen, kennelijk hebben enkelen er de brui aan gegeven en de zaak in de fik gestoken. Voorspelbaar is de eerste reactie van de Griekse autoriteiten, dat de ‘schuldigen’ zullen worden gestraft.


Schuldigen? De werkelijke schuldigen zijn de besluiteloze, harteloze machthebbers van de EU, die al vijf jaar lang geen menswaardige oplossing hebben gezocht voor een probleem dat nooit meer zal weggaan. Je kunt het negeren, je kunt er een hek omheen zetten, je laten chanteren door een stel Oost-Europese autocraten die de hele EU in gijzeling houden. Je kunt onzalige deals sluiten met Erdogan, die er met succes een spelletje van heeft gemaakt om de EU dwars te zitten, maar het zal niet weg gaan. 

 

bron: Artsen Zonder Grenzen


Nu eindelijk is er kennelijk ook bij de Nederlandse politiek een lichtje gaan branden. Maar er was eerst een grote brand nodig in een vluchtelingenkamp, waardoor nu duizenden mensen in de open lucht slapen. De laatst overgebleven hobbel was de opstelling van de meest hardvochtige coalitiepartij, de VVD, die in de persoon van Ankie Broekers-Knol uit alle macht probeert om elke vluchteling buiten de deur te houden. Een waardig opvolgster van IJzeren Rita. Er moest wat gebeuren, niet uit menslievendheid, maar om de coalitie niet in gevaar te brengen. 

bron: Artsen Zonder Grenzen

 

Laat ik duidelijk zijn: ik geloof niet dat die mensen hier erg gelukkig zullen worden. Ze hebben vast liever in hun eigen land een menswaardig bestaan dan op de loop te moeten voor oorlog en armoede. Maar als ruim honderd Nederlandse burgemeesters al in april hebben gezegd dat ze er alles aan willen doen om opvang te regelen voor kwetsbare jonge asielzoekers, is het realiseren van veilig verblijf niet zo lastig. Ja, het zal vragen oproepen en ongetwijfeld aanpassingsproblemen veroorzaken. Dat moet dan maar.


En wat doet de coalitie nu? Ze willen honderd van de dertienduizend dakloze mensen uit Moria hierheen halen. U hebt het goed begrepen. HONDERD. Dat zal het probleem vast oplossen. Het aantal wordt verrekend met het door de UNHCR bedongen vluchtelingenquotum (500) dat volgend jaar zal worden opgenomen. 

 

De zoveelste beschamende ontwikkeling in het vluchtelingendebat. Een compromis om waarlijk trots op te zijn. Zoals altijd: too little, too late. ‘We nemen onze verantwoordelijkheid,’ zei Rob Jetten (D66) opgelucht. Ik noem dat conscience money


Het oordeel van de vluchtelingenorganisaties was vernietigend. Maar de plooien in de coalitie zijn weer gladgestreken en de Kamer gaat over tot de orde van de dag. 

dinsdag 25 augustus 2020

Alweer Kastellorizo

Alweer Kastellorizo

Al eerder schreef ik in deze blog over Kastellorizo, en wederom kwam onlangs het afgelegen Griekse eiland in het nieuws door een nieuwe Turkse poging om de aanspraken van dat land op het zeegebied rond dat eiland kracht bij te zetten. De Turken stuurden een onderzoeksschip om naar aardgas te zoeken, beveiligd door wel vijf marineschepen om een eventuele Griekse tegenactie te frustreren. Wel schijnen de Grieken een aanvaring met het onderzoeksschip te hebben geforceerd.


De Turkse armada onderweg


Kastellorizo speelt een hoofdrol in mijn vorig jaar verschenen roman De Batavier. Al tijdens mijn bezoek aan het eiland in 2013 was de spanning voelbaar, ondanks dat de eilandbewoners hun boodschappen doen op de markt in de Turkse kustplaats Kaş, die op slechts een paar zeemijl afstand ligt. In een recent krantenartikel staat zelfs dat de eilanders een lopende rekening hebben bij de winkeliers op het Turkse vasteland! 


De haven van Kaş


De politieke situatie is echter onverminderd grimmig, met herhaalde grensincidenten in de door beide partijen betwiste wateren. De oorsprong van dit alles ligt in het verleden: de van oorsprong Turkse eilanden zijn na de Turks-Griekse oorlog van 1919-1922 aan Italië in mandaat gegeven en in 1946 overgedragen aan Griekenland. De Turken hebben zich daar nooit bij neergelegd.


Kastellorizo


In De Batavier voer ik een Turkse invasie op Kastellorizo ten tonele, die door Grieks ingrijpen wordt verijdeld. Later beschrijf ik de problemen bij het redden van in nood verkerende vluchtelingen in de betwiste wateren tussen Kastellorizo en Kaş, omdat elke grensoverschrijding door de kustwacht van een van beide landen tot een interntionaal incident van onmogelijke proporties uitgroeit. De Batavier is een werk van fictie, maar de achtergrond is alledaagse realiteit. De Batavier is nog steeds te bestellen bij de boekhandel of de uitgever Palmslag. 


EDIT: op 30 augustus 2020 verscheen een nieuw artikel over Kastellorizo op nos.nl.


Het Transport


Mijn nieuwe boek Het Transport gaat binnenkort naar de drukker. Zoals eerder gemeld zal mijn uitgever Palmslag het boek begin oktober publiceren. Als gevolg van de momenteel geldende beperkingen op grote bijeenkomsten zal er voorlopig geen boekpresentatie worden georganiseerd. In plaats daarvan gaan de gedachten uit naar een online presentatie, mogelijk een interview of een promotiefilm. Ik ga daar op korte termijn over in gesprek met mijn agent, Hanneke Tinor-Centi. 



Ik schrijf dit aan boord van mijn zeilboot Manokwari, liggende in Harlingen, waar een deel van Het Transport zich afspeelt. Het plan was om naar Vlieland te varen, echter slecht weer heeft roet in het eten gegooid. We liggen hier te wachten op voorspeld stormweer...


Wordt vervolgd...


woensdag 5 augustus 2020

Over Afrika

Als zeevarende ben ik in de jaren ‘70 in Zuid- en West-Afrika geweest. Ik zal eerlijk zijn: destijds keek ik nog sterk vanuit het Europese perspectief naar Afrika, hoewel ik ook toen al niets begreep van de apartheid in Zuid-Afrika. Wij vervoerden Westerse producten naar Afrika, en veelal boomstammen en wat tropische producten terug. Zo heb ik ook een bijdrage geleverd aan het slopen van het regenwoud.

boomstammen laden bij Campo, Kameroen, 1978

Afrika is eeuwenlang als roofgebied gezien - je kon er grondstoffen, tropische producten en mensen halen. Plaatselijke machthebbers werden omgekocht door gewetenloze handelaren en deden er actief aan mee, lees er de boeken over de slavenhandel maar op na. De gevolgen zijn er nog steeds: Afrika is een rijk continent met een enorm potentieel, maar het wordt verscheurd door oorlogen en de mensen zijn er slecht aan toe. Driekwart heeft geen vast werk en geen vast inkomen, het zijn veelal dagloners die bij de minste tegenslag hun kinderen niet te eten kunnen geven.

Jamestown, Accra, 2012

Het probleem is dat bijna niemand in Afrika investeert, het leegroven gaat gewoon door: grote Westerse en Chinese multinationals zijn de grootste boosdoeners. Een nieuwe kolonisatie, waar ook wij nog steeds van meeprofiteren. Er wordt vaak gewezen naar de corruptie van Afrikaanse machthebbers, die dat allemaal mogelijk maakt. Maar volgens mij is het een kip-ei probleem, een vicieuze cirkel van verwerpelijke uitbuiting die nog steeds niet is doorbroken.

Een voorbeeld

Onlangs stond er in mijn krant een artikel van een Zuid-Afrikaanse professor over het feit dat er in Afrika nergens meer vaccins worden ontwikkeld voor infectieziekten. Er zijn enkele initiatieven geweest, die door ‘financieringsproblemen’ zijn stopgezet. Ook nu, tijdens de Covid-19 epidemie, wordt Afrika alleen als proeftuin gebruikt voor vaccins, die elders worden ontwikkeld. Alles wordt buiten Afrika gemaakt en op onze voorwaarden verkocht in Afrika. Medicijnen en vaccins zijn duur. Dat geldt niet alleen voor medische toepassingen, maar voor vrijwel alle verworvenheden van de hedendaagse wereld.

Vind je het gek dat het continent zo arm is en jonge mannen door hun familie op reis worden gestuurd naar Europa, in de hoop dat daar werk te vinden is, waarmee ze geld naar huis kunnen sturen? Europa, waar ze tegen hekken oplopen en in permanente armoede en onzekerheid in het kamp blijven zitten. Eigen schuld zeker, dan moeten ze maar daar blijven. Toch?

vismarkt in Elmina, 2012

Er zijn gelukkig uitzonderingen, waarbij de plaatselijke bevolking een kans krijgt. Een vriend van ons werkte lange tijd in Ghana. Hij wist een stuk regenwoud te redden in het Atewa-gebergte, waar een Chinees bedrijf achteraan zat omdat er 20 meter bauxiet onder ligt. Het bos is waterwingebied voor Accra en de plaatselijke economie profiteert van ecotoerisme. Onze vriend rekende de plaatselijke ‘chief’ voor dat op lange termijn het inkomen uit het bos groter zou zijn dan wanneer hij het zou verkopen aan de Chinezen. Er is nu een beweging gaande om het gebied de status van nationaal park te geven. Beter dan dat het wordt leeggeroofd door een Chinese mijnmaatschappij.

Afrika 1976

Ik herinner mij nog dat in Kaapstad een dief aan boord werd betrapt. Dat wil je natuurlijk liever niet hebben op een schip, maar alles wat de arme sloeber had gepikt was een wekkertje uit de hut van de eerste stuurman. Ik had het twijfelachtige genoegen om de toenmalige Zuid-Afrikaanse politie aan boord te mogen ontvangen, twee - witte - kleerkasten in een lichtblauw uniform met shorts en platte petten, vergeleken bij wie de dief er nog onschuldig uitzag. Hij was een ‘Kaapse kleurling’, nazaat van de oorspronkelijke bewoners (de San) en de Hollandse kolonisten. Het eerste dat de dienders deden was de dief met zijn hoofd tegen het stalen schot kwakken. Toen ben ik er tussen gesprongen, zeggend dat ik dat niet tolereerde op een Nederlands schip. De mannen spraken Afrikaans (een vorm van Nederlands) en begrepen mij haarfijn. De arrestant werd geboeid en afgevoerd, en wat ze later aan wal met hem hebben uitgespookt weet ik niet. Hij zal wel een pak slaag hebben gekregen.


Franse kerk in Kribi, Kameroen

In West-Afrika was nog sterk de koloniale invloed te zien. Op sommige plekken is dat misschien nog steeds zo. In 1978 kwam ik in Senegal, Ivoorkust en Kameroen. De Franse invloed was daar zo sterk, dat er Franse hotels en appartementencomplexen waren voor de vele Franse expats die daar werkten. Dakar (Senegal) leek wel een Franse stad aan de Côte d’Azur. In Abidjan (Ivoorkust) was het stadscentrum een verzameling torenflats, omgeven door armoedige krottenwijken.

Elmina, Ghana, 2012

Fort Elmina

In 2012 was ik terug in Afrika. In Ghana werden wij door Emmanuel, een plaatselijke chauffeur, rondgereden in een gehuurd busje. Ik herinner mij nog het bezoek aan de slavenforten van Cape Coast en Elmina. Vooral Elmina maakte een diepe indruk. Het fort was van oorsprong Portugees (São Jorge da Mina) en is in de 17e eeuw door de Nederlanders veroverd.

de kerk in Fort Elmina

Uiteindelijk had de West-Indische Compagnie een groot deel van de overzeese slavenhandel vanuit de toenmalige ‘Goudkust’ in handen. Nederland was bijna het laatste land dat de slavernij in de ban deed (1863, herdacht op 1 juli bij Keti Koti, de Verbroken Ketenen), hoewel de eindelijk vrijgelaten mensen nog 10 jaar daarna op de plantages in Suriname moesten blijven werken. Dat was zo bedongen door de planters. Het was geïnstitutionaliseerde mensenhandel.

een van de kerkers onderin het fort

De kerk van het fort Elmina ligt pal boven de kerkers, waar eeuwenlang het menselijk wrakhout was opgesloten, wachtend op het eerstvolgende transport naar de Cariben en het Amerikaanse vasteland. Eeuwen later stinken de kerkers nog naar menselijk vuil, er was in het midden wel een afvoergoot, maar de stank zit in de vloer en de muren. Boven zongen de Hollandse slavenhalers psalmen, terwijl beneden een oceaan van leed was.

Ik schaamde me dood.

donderdag 23 juli 2020

Het Transport

Inmiddels zijn we bijna drie maanden verder, bewogen maanden waarin de wereld te maken had met een nog steeds voortschrijdende epidemie, die momenteel vooral in India, Latijns Amerika, Afrika en de VS huishoudt.

Onvermijdelijk hebben de aan groepsbijeenkomsten gestelde beperkingen ook hun weerslag gehad op de boekpresentaties, die ik tijdens het voorjaar en de zomer had willen houden. Die zijn alle opgeschort.

Dat brengt mij bij mijn nieuwe boek Het Transport, dat naar verwachting begin oktober zal verschijnen. Ook de presentatie van dit boek zal sterk afhankelijk zijn van de omstandigheden van dat moment. De publicatie zal echter niet worden uitgesteld.

Cover van Het Transport (Uitgeverij Palmslag)


Het Transport is eigenlijk mijn eerste roman. Ik had twee jaar geleden twee manuscripten klaarliggen toen ik via Hanneke Tinor-Centi in contact kwam met uitgeverij Palmslag. Destijds heb ik er op mijn gevoel voor gekozen om De Batavier als eerste te publiceren. Dat bleek een goede keus, echter nu is de beurt aan Het Transport.

Waddenzee gezien vanaf Vlieland


Het Transport is eerder een thriller dan een avonturenverhaal zoals De Batavier. Het begint met een gruwelijke ontdekking door twee zeilers op de Waddenzee. De Waddenzee is weleens omschreven als onze laatste echte wildernis, een warwinkel van zandbanken en stroomgeulen, die continu in beweging is.

Onderweg over de Waddenzee naar Vlieland

De Waddenzee is een ideale setting voor allerlei zaken die het daglicht niet kunnen verdragen, in dit geval vrouwenhandel overzee vanuit de Russische enclave Kaliningrad aan de Oostzee. De hoofdpersonen raken verstrikt in een web van criminaliteit en moord. Oorspronkelijk was de titel van het manuscript 'De Regeling', wat verwijst naar de Verblijfsregeling Mensenhandel, die een belangrijke rol speelt in het boek.
Sinistere confrontatie in de mist op het Wad

De Verblijfsregeling lijkt op het eerste gezicht gericht op het beschermen van slachtoffers van mensenhandel. Niets is echter minder waar: de regeling is bedoeld om Justitie getuigen te verschaffen voor het vervolgen van mensenhandelaren. Op zich een goede doelstelling, maar de slachtoffers blijken er nogal eens bekaaid vanaf te komen. Dat is niet uit de lucht gegrepen, blijkens de kritische rapportages van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel.

Met deze ingrediënten is een spannend verhaal geschreven, dat zich afspeelt op diverse plaatsen in Nederland en Rusland, en onvermijdelijk ook op zee.

zaterdag 2 mei 2020

Bevrijding

Ik zal maandag 4 mei weer de vlag halfstok hangen. Dat doe ik vooral voor de jeugdvrienden van mijn vader Theo Polet, die zijn doodgeschoten door de bezetter, omdat ze in in het verzet zaten en verraden werden. Hij is zelf maar net de dans ontsprongen, een ongelooflijk verhaal.

Nooit heb ik goed kunnen aanvoelen hoe het voor mijn ouders moet zijn geweest om te leven in een oorlogstoestand. Totdat de pandemie van voorjaar 2020 toesloeg, duizenden slachtoffers maakte en het leven totaal ontwrichtte. 

De Corona-lockdown is niet vergelijkbaar met een staat van oorlog, omdat de tyrannie en het grove geweld van de Duitze bezetter vele malen groter was dan de dreiging van het virus. Maar het moet ongeveer hetzelfde voelen - hoogbejaarde landgenoten, die 1940-45 hebben meegemaakt, herkennen het: machteloosheid, verdriet, angst en woede, maar ook eendracht en een plotseling hervonden gemeenschapszin. 
 
mijn vader in 1946
Mijn vader heeft lang geleden zijn oorlogsmemoires geschreven. Het zijn vele kantjes dicht op elkaar getypte tekst, waarin ik bekende, maar ook verrassende nieuwe anekdotes vond. Hij was bijna 17 jaar oud, toen hij exact 80 jaar geleden in zijn toenmalige woonplaats Waalwijk de Duitse bommenwerpers zag overvliegen naar Rotterdam. Hij schrijft het volgende:

‘...Er hing een bruingele rook hoog in de lucht, die met de heersende westenwind over ons heen trok. Een paar weken na het bombardement heb ik Rotterdam gezien. De puinhopen rookten nog steeds, de Bijenkorf was een scheefgeslagen skelet. In de haven lagen de scheepswrakken, dezelfde schepen waarop ik, als er geen oorlog was gekomen, zou zijn uitgevaren. Mijn toekomst veranderde drastisch...’

Dat laatste was een verrassing voor mij. Ik heb mij nooit gerealiseerd dat hij ook had willen gaan varen. Gelukkig is dat niet gebeurd: de zeevaart was in WO2 een levensgevaarlijk bedrijf. 
 
bombardement op Rotterdam, mei 1940
Wat volgde op mei 1940 waren vijf jaren van steeds toenemende beperkingen, vervolgingen en moordpartijen door de bezetter. Ongeveer honderdduizend landgenoten werden op de trein gezet, eerst naar Westerbork, daarna naar de gaskamers. Mijn moeder vertelde het verhaal van het leeghalen van het Joodse verpleeghuis in Apeldoorn, waar ze van het zwart geüniformeerd gespuis naar moest blijven kijken, een meisje van 15 op weg naar school. Het spookbeeld is tot haar dood bij haar gebleven.

Mijn vader ging als 19-jarige nachtenlang bij de hoogbejaarde Joodse buurman zitten, die was achtergebleven omdat hij niet op de lijst had gestaan toen de Duitsers zijn familie ophaalden. Zodat de oude baas niet alleen zou zijn. Later haalden ze ook hem weg. Mijn vader was al actief in het studentenverzet en sloot zich na de proclamatie van Wilhelmina over de oprichting van de Binnenlandse Strijdkrachten in september 1944 aan bij het georganiseerde verzet in Amsterdam. Veel zei hij daar nooit over, maar het is te lezen in zijn memoires.
monument in kamp Westerbork
Wat mei 2020 gemeen heeft met mei 1940 is ons totale tekort aan voorbereiding op een catastrofe. De ontwapening van de jaren ‘30 was ingegeven door dezelfde kortzichtigheid die nu, in 2020, onze economie en onze zorg zo kwetsbaar hebben gemaakt. Voorzorgen waren kennelijk niet meer nodig.

Er is niet alleen een parallel in de kortzichtigheid, maar ook in hardvochtigheid van bestuurders toen en nu.. Dat gaat kennelijk hand in hand. De Nederlandse overheid werkte tijdens de bezetting, voor een deel althans, keurig mee met de Duitsers. Daardoor konden met het grootste gemak honderdduizend mensen worden weggevoerd. 

Anno 2020 laat ons kabinet ontheemde vluchtelingkinderen aan hun lot over in Griekse kampen, waar ze een uitzichtloos leven leiden en grote kans hebben op ziekte of uitbuiting. En de Leidse wethouder van Welzijn sluit keurig volgens plan de Bed-Bad-Brood opvang van de gemeente Leiden middenin de epidemie. Zeven mensen zijn met hun koffertje de regen in gelopen, de illegaliteit in. Had dat niet even kunnen wachten? Het is van een andere orde dan meewerken aan een pogrom, maar de hardvochtigheid is dezelfde.

De experts lijken het erover eens te zijn dat dit niet de laatste pandemie zal zijn. Ook de toekomst van onze jongeren zou drastisch kunnen veranderen. Hoe gaan we ons beter voorbereiden en onze samenleving robuuster maken, minder afhankelijk van schaarse middelen en zorgcapaciteit? Een soort Pandemie-Marshallplan? Hebben we ervan geleerd, en vooral, heeft onze politiek ervan geleerd? 

Ik vrees het ergste. Het eerste dat een bestuurder verliest zodra hij aan de macht is, is het vermogen om te luisteren.

Bewerkt op 29 juni.