Ik dacht dat ik alles al had gezegd wat er te zeggen was over oorlog, vijandbeelden en ontmenselijking. Kort na het begin van de Gaza-oorlog een jaar geleden heb ik geprobeerd om mijn gedachten daarover te formuleren, evenals eerder over de Oekraïne-oorlog, die inmiddels al zijn derde jaar in is gegaan. En dan heb ik nog niets geschreven over de vergeten oorlogen in Soedan en het oosten van Congo, die misschien nog wel vele malen wreder zijn. Het gaat maar door en het gaat maar door.
Poetin
Vladimir Poetin, bezeten van het waanidee van een groot-Russisch rijk, deinst voor niets terug en heeft honderdduizenden doden op zijn geweten. Niet alleen in Oekraïne, maar ook aan Russische zijde, waar een nieuwe mobilisatieverordening aanstaande is. Deze lugubere ex-spion en maffiabaas is gepokt en gemazeld bij de KGB, in de maffia van Sint-Petersburg en in de deels of helemaal door Rusland georkestreerde oorlogen in Syrië, Tsjetsjenië en Georgië (lees Catherine Belton er maar op na). Zijn specialisme is het vergiftigen van zijn tegenstanders (geleerd bij de KGB) en het platbombarderen van scholen, markten, woonwijken en ziekenhuizen. Geen oorlogsmisdaad is hem te verachtelijk. Rusland met zijn rijke cultuur, het land van Tsjechov, Tolstoi, Borodin en Tsjaikovski, is dankzij hem een schurkenstaat geworden.
Hoewel Oekraïne zich nog steeds manmoedig weet te verdedigen en hopelijk het tij zal keren, houden andere voormalige Sovjet-deelrepublieken hun adem in. Het Oekraïense front is een menseneter voor beide partijen. Ik hoop nog steeds, misschien tegen beter weten in, dat het Russische volk zich eindelijk tegen de oorlogshitser in Moskou en zijn acolieten zal keren zodra er weer een mobilisatie wordt afgekondigd en nogmaals duizenden jonge mannen als kanonnenvoer naar het front worden gestuurd. Verandering komt alleen van binnenuit, op een zeker moment zal het genoeg zijn.
Netanyahu
Dan is er Benjamin Netanyahu, die een strafproces wegens corruptie boven het hoofd hangt zodra hij moet aftreden, en daarom zijn bestaan als boegbeeld van de staat Israel zo lang mogelijk probeert te rekken, nu met een nieuw oorlogsfront in Libanon. Je zou juist van Israel verwachten dat ze daar de herinnering aan de Holocaust meedragen en niet zelf genocide plegen. Tegen Netanyahu en zijn minister van Defensie Gallant is niet voor niets een internationaal arrestatiebevel uitgevaardigd. Maar zij en hun ultrarechtse handlangers Ben-Gvir en Smotrich zijn voor het gemak de verschrikkingen van de Holocaust vergeten. Alleen als ze kritiek van buitenaf krijgen, trekken ze de Holocaust-kaart.
Laten we wel zijn: het door Ben-Gvir gesteunde kolonistentuig op de bezette Westoever is geen haar beter dan de bruinhemden van nazi-Duitsland. De tactiek is dezelfde: intimideren, moorden, platbranden. De Kristallnacht lijkt op de West Bank wel te worden herhaald, alleen zijn de nazaten van de slachtoffers van toen nu zelf dader geworden. Dat mag ik van sommigen vast niet zeggen, maar ik doe het toch: ik heb als mens en als auteur de plicht om mij uit te spreken en ik zie geen verschil tussen de ene boevenbende en de andere.
Onder Netanyahu is Israel een schurkenstaat geworden die constant overhoop ligt met de internationale rechtsorde en de Verenigde Naties. Er is ook in Israel zelf weerstand tegen deze verschrikkelijke kerel, die alleen in het zadel blijft door het oorlogsvuur op te stoken. Hij heeft het bloed aan zijn handen van tienduizenden mannen, vrouwen en kinderen, ‘collateral damage’ bij het uitroeien van Palestijnse opstandelingen. Israel hanteert zelfs criteria voor het aantal onschuldigen dat mag worden afgeslacht bij het vermoorden van één gedoodverfde terrorist. Is het 50 op 1, of 100 op 1? Ik ben de verhouding vergeten. Bij de bevrijding van één Israëlische gijzelaar van Hamas werden honderden onschuldige Gazanen afgeslacht. Palestinian lives matter, zou je kunnen zeggen, om een bekende uitspraak te herhalen. Elke zelfreflectie daarop ontbreekt.
Khamenei
Ook de zogenaamde ‘vrijheidsstrijders’ van Hamas en Hezbollah zijn geen fijne jongens. De verschrikkingen van de slachtpartij van 7 oktober 2023 spreken voor zich. Zij worden aangestuurd vanuit Teheran, waar ook al zo’n haatdragende kerel aan de macht is, een man van in de tachtig die nooit tegenspraak heeft geduld en vrouwenrechten met de voeten treedt. De As van Verzet, zo noemt hij zichzelf en iedereen die zich keert tegen de staat Israel. Ook zij handelen vanuit een wraakzuchtige ideologie.
In Gaza is volgens Human Rights Watch ongeveer 80% van de bevolking van Palestijnse afkomst. In Libanon zijn er ongeveer een half miljoen, en evenzoveel in Syrië. De meeste (2 miljoen) leven in Jordanië. Vooral Libanon is een lappendeken van culturen en godsdiensten, hoewel zij meestal in afzonderlijke gebieden en stadsdelen leven.
De belangrijkste tactiek van Hamas en Hezbollah is dat zij zich tussen de burgerbevolking verschuilen, die dienen als menselijk schild, potentiële ‘martelaren’ in hun jargon. Het is lastig te bepalen hoeveel steun er onder de vluchtelingen en hun nazaten is voor Hamas en Hezbollah en of zij het wel zo prettig vinden als deze strijdgroepen zich in hun midden verschuilen. Misschien krijgen ze ook geen keus. In sommige stadsdelen van Beiroet is de steun voor Hezbollah groot, zoals we kunnen lezen in het nieuws, echter de grens tussen militanten en burgers is niet altijd gemakkelijk te trekken. Maar zijn al die vrouwen en kinderen die inmiddels zijn afgeslacht wel als militanten te beschouwen?
Laten we duidelijk zijn: beide partijen hebben reden genoeg tot haat als gevolg van het begane onrecht en de wreedheden van hun tegenstander. Maar de spiraal van geweld kan alleen doorbroken worden door een wapenstilstand en onderhandeling.
De VS en Trump
In het Midden-Oosten is sprake van een proxy-oorlog tussen de VS en Iran. De Verenigde Staten prediken vrede, maar leveren Israel intussen miljarden aan militaire steun. Netanyahu saboteert consequent elk vredesinitiatief, gechanteerd door zijn extremistische vriendjes die dreigen hem ten val te brengen. De enige manier om hem tot wapenstilstand te dwingen is door de Amerikaanse wapenleveranties aan Israel onmiddellijk te staken. Pas dan kan er een vreedzame oplossing worden gezocht. Maar met een wankelende president in het Witte Huis en spannende verkiezingen in het vooruitzicht blijven de VS op hun handen zitten en heeft Netanyahu vrij spel. Als Trump, de zoveelste kwaadaardige volksmenner, tot president wordt verkozen zal het hek van de dam zijn. Niet alleen in het Midden-Oosten, ook in Oekraïne.
Tot slot
Wie zal de wereld verlossen van al die boosaardige kerels en hun vijandbeeld? Overal staat de democratie, de erfenis van de 20e eeuw die we eigenlijk zouden moeten koesteren, onder druk. Ook in Nederland, waar nu getracht wordt het staatsrecht te ondermijnen en elke vreemdeling als vijand neer te zetten. Asielcrisis? Kletskoek. Het is de nasleep van decennia van moedwillige verwaarlozing, die nu wordt uitgebuit om een populistische agenda door te drukken.
Ook ik ben niet jong meer, een oude man als u wilt, en ik vrees voor de toekomst van mijn kinderen en kleinkinderen. Gaan ze opgroeien in een autoritaire staat? Een bananenrepubliek aan de Noordzee? Waar zijn de staatslieden, wijze vrouwen en mannen die zo nodig zijn om het ondemocratische tij te keren? Die vacatures staan nog steeds open.