Een kerstvertelling

Met de kerst in aantocht worden we bevangen door herinneringen en emotie. Opeens denken we aan oude vrienden die we het hele jaar niet hebben gesproken, maar die we toch nog immer als vrienden zien. We worden overvallen door een collectief goed gevoel, alsof we iets goed te maken hebben voor het voorbije jaar, waarin echt niet altijd alles even goed was.

Ondanks alles is de nostalgie onontkoombaar, hij doet ons denken aan lang vervlogen kerstdagen en belevenissen die daarmee samenhangen. Kerstmis is voor mij onverbrekelijk verbonden met een spookverhaal van Charles Dickens uit 1843, A Christmas Carol, het verhaal van de gierige Ebenezer Scrooge, die de wereld haat en in de kerstnacht bezocht wordt door geesten, waarna hij zijn leven betert en zijn ogen opent voor de armoede om hem heen.

In dat opzicht is er sinds 1843 niet veel veranderd. Het is een beetje wrang als we denken aan een wereld vol armoede, vluchtelingen en ontheemde mensen, die alle rechten zijn ontnomen en geen enkele reden hebben tot feestvieren. Denk eens aan hen als u aan tafel zit.

Albert Finney en Alec Guinness als Scrooge en Marley

Ik heb het verhaal van Dickens onlangs opnieuw gelezen in een Engelse uitgave, die deel uitmaakt van mijn verzameling van geschriften van Dickens. Maar ik maakte ermee kennis in januari 1976 midden op de noordelijke Atlantische Oceaan, in stormweer, onderweg vanuit Gdansk in Polen naar Baltimore aan de oostkust van de Verenigde Staten, in de bulkcarrier Amstelpark, waarop ik als derde stuurman voer.

Zoals gebruikelijk had het schip een filmkist aan boord met drie 16 mm geluidsfilms, die zowat het enige vertier waren op zo’n schip. Die kisten werden vaak in een haven geruild met andere schepen, en zo hadden we bijna elke week film. Op de Amstelpark bevatte de filmkist tijdens die oversteek de verfilming uit 1970 van A Christmas Carol, met in de hoofdrollen Albert Finney en Alec Guinness als Scrooge en de geest van zijn compagnon Marley. We hebben hem wel drie keer gedraaid.

Stormweer in de Atlantische Oceaan, m.s. Amstelpark, 1976

Het was zulk slecht weer, dat iemand van ons tijdens de film de projector moest vasthouden omdat hij bijna van tafel viel, zo erg stond die boot op zijn kop, en ik weet nog steeds niet of hij de projector vast hield of the projector hem. Wel herinner ik mij, dat we elkaar in de dagen daarna in de accommodatiegangen van het schip steevast spookachtig ‘Scroooooge!’ toeriepen - het werd bijna een gevleugeld woord op die boot.

Gisteravond heb ik met een van mijn zoons die film opnieuw gezien, op een oude DVD van slechte kwaliteit. Vroeger werden ze er gek van dat ik telkens met Kerst die film weer wilde draaien, maar nu hadden we de grootste lol. 

Vanavond is Kerstavond, de traditionele feestavond in Engelssprekende landen. Ik wens u allen een goede kerst, en wie op zee zit en dit misschien leest, een behouden vaart.