2021: tussen hoop en vrees

Het is 2021. Een nieuw jaar met nieuwe kansen? Ik heb het rampjaar 2020 met gemengde gevoelens ondergaan. Persoonlijk heb ik weinig te klagen in tegenstelling tot vele anderen, maar ik ben oprecht bezorgd geraakt over de ontwrichting van de samenleving.

Toen ik tijdens de donkere dagen voor Kerst door het beregende raam naar buiten keek, deden de troosteloosheid, de eenzijdige berichtgeving en het gebrek aan perspectief mij denken aan de DDR van weleer, waar slechts één mening mocht worden gehoord en niets te beleven viel. December 2020 in Leiden was even grauw en lusteloos als februari 1979 in het Oostduitse Leipzig. Ik herinner mij Leipzig goed.

https://www.le-sign.de/2008/07/alte-fotografien-aus-leipzig/

Het coronavirus heeft vreselijk huisgehouden, maar de draconische maatregelen van de overheid evenzeer. Ik zie de stille helden in de verpleeghuizen, die op hun tandvlees lopen of zelf ziek zijn geworden, en onlangs het schandelijke verwijt kregen van Van Dissel, dat ze zelf besmettingen zouden hebben veroorzaakt omdat ze hun vak niet kenden. En ik zie de oudjes, die in eenzaamheid moesten sterven zonder de hand van hun kinderen te mogen vasthouden. Ik begrijp de risico's, maar de menselijke maat was zoek.

Maar evenzeer zie ik de wereldwijd door keiharde lockdowns aangerichte schade, waarbij niet duidelijk is of dat paardenmiddel meer doet dan alleen het vertragen van de besmetting. Uitroeien zullen we corona niet, net zo min als influenza ooit is uitgeroeid. Des te opmerkelijker is dat de autoriteiten zo slecht luisteren naar nieuwe wetenschappelijke inzichten (bijvoorbeeld over ventilatiesystemen) en blijven volharden in absurde maatregelen die waarschijnlijk net zo schadelijk zijn als het virus zelf.

Het is eerder een bestuurscrisis geworden dan een medische crisis. We zijn inmiddels bijna een jaar verder en er is nog niets geleerd en niets op orde gebracht. Alle hoop is gevestigd op haastig ontwikkelde vaccins, waarvan het effect nog moet blijken.

Had het anders gekund? We weten het niet, want eerlijke vragen blijven onbeantwoord. Wat zei Godfried Bomans ook al weer? Met verstandige dingen kun je halverwege ophouden, echter absurditeiten dienen voltooid te worden, omdat zij geen andere rechtvaardiging dan hun consequent doorzetten bezitten.

De publieke opinie staat onder druk van een sensatiebeluste pers en mediabeluste virologen, die gretig angst zaaien. De Gentse hoogleraar klinische psychologie Mattias Desmet noemt het een vicieuze cirkel, waarin de angst steeds absurder maatregelen afdwingt, die op hun beurt de angst verder aanjagen. Er heerst een bijna Orwelliaanse thought control, waarin elke vraag over het zwalkende coronabeleid wordt verketterd als ontkenning of viruswaanzin. Probeer maar eens zo’n gesprek te voeren met vrienden. De kans bestaat dat je vriendschap flink op de proef wordt gesteld.

De democratie is de grote afwezige, afgezien van een enkel lichtpuntje zoals het prijzenswaardige handelen van Renske Leijten en Pieter Omtzigt in de toeslagenaffaire, waarbij de hele ambtelijke en politieke top zich collectief zat te schamen. Om vervolgens over te gaan tot de orde van de dag: het luisterend vermogen van bestuurders is nul. Over vrijwel alles sluit de coalitie de gelederen zodra er kritische vragen worden gesteld: de oppositie pruttelt, maar is tandeloos. Kamerleden stemmen niet meer zonder last, zoals de Grondwet voorschrijft, maar volgen de partijdiscipline.

Ik houd dus mijn hart vast bij de aanstaande verkiezingen. Als we tenminste nog wat te kiezen hebben bij het gebrek aan dualisme en een murw geslagen electoraat.

Ga ik een boek over corona schrijven? Absoluut niet, want er wordt al genoeg over geschreven. Het drama voltrekt zich real time voor onze ogen en mijn schrijfsels voegen daar niets aan toe. Ik heb al lang een ander manuscript op de plank liggen (Drie Meter Zand) om te publiceren, zodra ik eindelijk weer voordrachten mag houden.

Mijn hoop voor 2021? Dat het ‘nieuwe normaal’ van Rutte abnormaal zal worden en de overheid, zodra het gevaar is geweken, net zo snel bereid zal blijken om ons vrij te laten als ze was om ons op te sluiten. Dat we dit jaar straffeloos onze ouders en kinderen weer mogen knuffelen en onze vrienden omarmen.

Ik hoop dat het dualisme en unbiased  journalistiek weer zullen terugkeren, en er waarheidsvinding mogelijk wordt over alles wat nu onbespreekbaar is. Maar met het oog op onze regenteske bestuurscultuur heb ik er een hard hoofd in. Als de wereld dreigt te vergaan, zou ik naar Holland gaan, waar alles vijftig jaar later gebeurt, zei Heinrich Heine al, anderhalve eeuw geleden. 

Desondanks heb ik toch de stille hoop dat er een wonder geschiedt en alles zich ten goede zal keren. Ik wens u daarom een gezond, voorspoedig en vooral een vrij en onbezorgd 2021 toe.