Mijn nieuwste boek HET BETWISTE LAND nadert langzaamaan zijn voltooiing. Het manuscript is al geredigeerd en momenteel ben ik bezig met de laatste aanvullingen en met het vertalen naar het Engels. De vertaling gaat CONTESTED LAND heten, en ik ben ongeveer halverwege in het manuscript. Het gaat langzaam, maar gestaag - feitelijk schrijf ik het boek opnieuw in een andere taal.
Laatst sprak ik een collega-auteur, die zich afvroeg of ik de vertaling niet beter met kunstmatige intelligentie kon doen. Dat is een interessante vraag. Hoe verhoudt een menselijke auteur en vertaler zich tot AI?
 |
| Het motorschip Oostkerk, hier te zien in Dubai met een klassiek Arabisch scheepje, speelt een rol in HET BETWISTE LAND |
Intelligentie
Te oordelen naar de veelheid van definities, is intelligentie is een lastig te omschrijven begrip. Zoals het vermogen om doelgericht te handelen en rationeel te denken. Of het vermogen om verbanden te kunnen leggen, patronen te herkennen en kennis te kunnen verwerven en toepassen. Ook is er emotionele intelligentie: zelfkennis, optimisme, empathie, sociale vaardigheid. En standvastigheid, waarover later meer.
Het kunnen leggen van verbanden en logisch en consistent redeneren helpt je als auteur om je boek vorm te geven, om onderzoek te doen naar de achtergronden en dat te vertalen in een concreet resultaat. Maar minstens zo belangrijk is emotionele intelligentie, die je laat nadenken hoe je verhaal gelezen zal worden.
HET BETWISTE LAND grijpt terug op het conflict in het Midden-Oosten tijdens de jaren ‘70 en is geïnspireerd door de afschuw die ik voelde bij de genadeloze uitroeiing van de inwoners van Gaza door het Israëlische leger. Ongeacht de aanleiding daartoe (de terreuraanval van Hamas in oktober 2023), NIETS rechtvaardigt de buitensporige Israëlische respons en de inmiddels bijna 70.000 doden, om maar niet te spreken van de vele gewonden in lichaam en geest.
De geweldspatronen van nu waren ook een halve eeuw geleden al zichtbaar - ik herinner mij de slachtingen aangericht in de jaren ‘70 en ‘80. Denk aan Sabra en Shatila, waar Israël medeplichtig aan was. Maar Israël is een stap verder gegaan door kunstmatige intelligentie te laten bepalen wie moet worden gebombardeerd, zonder menselijke tussenkomst, wat bijdraagt aan het hoge dodental. Als dat de oorlog van de toekomst is, betekent dat het einde van menselijke intelligentie.
Als oorlog dat niet al was.
Standvastigheid en emotionele intelligentie
In HET BETWISTE LAND treden gewone mensen op zoals u en ik, die proberen de verschrikkingen van armoede en geweld te doorstaan in een Palestijns kamp in Libanon. Het was niet altijd gemakkelijk om door te dringen in de gedachtenwereld van de Palestijnse bevolking, noch die van de Palestijnse diaspora. Zelfs nu, terwijl het boek al bijna is afgerond, leer ik nog dingen die van belang zijn.
Zo was ik laatst bij een culturele bijeenkomst, waarin jonge auteurs uit Gaza een boek met korte verhalen presenteerden met de titel ‘We Are Not Numbers’. Ook uit hun verhalen heb ik iets geleerd dat van belang is voor mijn boek, zoals de standvastigheid van de Palestijnen, hun vastbeslotenheid om de rug recht houden bij onderdrukking. Een vorm van - alweer - emotionele intelligentie. Palestijnen noemen dat sumud, geweldloos (of misschien wel intelligent) verzet.
In een artikel over Sumud op Wikipedia vond ik iets over vormen van verzet tegen onderdrukking. Ik zie verrassende overeenkomsten tussen sumud en het verzet tegen de Duitse bezetter in Nederland tussen 1940 en 1945: overleven en volhouden, maar ook ondermijning en sabotage als vorm van verzet. Zo kenden we ondergrondse organisaties die informatie verzamelden over de bezetter, een ondergrondse pers en georganiseerde hulp aan onderduikers.
Verzet is niet beperkt tot Palestijnen, maar het is kenmerkend voor alle volken die lijden onder onderdrukking. Zoals ook bijvoorbeeld de Marrons in Suriname, die in verzet kwamen tegen de koloniale onderdrukkers.
Gewapend verzet (dat we ook in Nederland kenden, b.v. de aanslag op het bevolkingsregister in Amsterdam) gaat een stap verder. De grens tussen gewapend verzet en terreur is smal, waardoor de twee vaak (of opzettelijk) worden verward. Niet alle gewapend verzet is terreur. Er is in dat verband door The Rights Forum een interessant artikel gepubliceerd over de legitimiteit van gewapend verzet door Palestijnen, waarin exact is uitgelegd wat volgens het oorlogsrecht wel en niet mag.
Terug naar intelligentie
Eerder stelde ik de vraag, hoe een menselijke auteur en vertaler zich tot kunstmatige intelligentie verhoudt. Ik zal een voorbeeld geven. Laatst vroeg ik iemand om een tekst van commentaar te voorzien. Het antwoord was opvallend helder en relevant. Toen ik vroeg of de commentator daar misschien ervaring mee had, was het antwoord dat het commentaar was gegenereerd met ChatGPT!
Wat zegt dat over het redigeren van tekst met AI? Dat het nuttig was, is van geen belang: elk commentaar dat mij doet nadenken is relevant. Maar wie vooral iets van deze opdracht heeft geleerd, is die digitale veelvraat ergens in de VS, niet de commentator.
Stel dat ik mijn boeken door ChatGPT in het Engels laat vertalen? Dan heb ik zelf geen zeggenschap over het resultaat, behalve als ik er nog eens handmatig doorheen ga. Maar ook worden mijn tekst, mijn plot en mijn stijlvormen, kortom mijn complete auteursrecht, schaamteloos gestolen door het vertaalplatform. En het laatste argument is dat mijn kennis van het Engels niet meer wordt gevoed. Stilstand is achteruitgang.
Gechargeerd: als we AI gaan gebruiken als vervanging voor onze menselijke intelligentie, betekent dat te langen leste het einde daarvan.
We zullen niets meer leren, en alleen het monster voeden.
Bewerkt 19 november
Geen opmerkingen:
Een reactie posten