Mijn nieuwste boek HET BETWISTE LAND nadert langzaamaan zijn voltooiing. Het manuscript is al geredigeerd en momenteel ben ik bezig met de laatste aanvullingen en met het vertalen naar het Engels. Dat gaat mij goed af omdat ik bekend ben met zegswijzen in Engelse spreektaal. De vertaling gaat CONTESTED LAND heten, en ik ben op ongeveer 35% van het totaal. Het gaat langzaam, maar gestaag - feitelijk schrijf ik het boek opnieuw in een andere taal.
Laatst sprak ik een collega-auteur, die zich afvroeg of ik de vertaling niet beter met kunstmatige intelligentie kon doen. Dat is een interessante vraag. Hoe verhoudt een menselijke auteur en vertaler zich tot AI?
 |
| Het motorschip Oostkerk, hier te zien in Dubai, speelt een rol in HET BETWISTE LAND |
Intelligentie
Intelligentie is een lastig te omschrijven begrip, te oordelen naar de veelheid van definities. Zoals het vermogen om doelgericht te handelen en rationeel te denken. Of het vermogen om verbanden te kunnen leggen, patronen te herkennen en kennis te kunnen verwerven en toepassen. Ook is er emotionele intelligentie: zelfkennis, optimisme, empathie, sociale vaardigheid. En standvastigheid, waarover later meer.
Het kunnen leggen van verbanden en logisch en consistent redeneren helpt je als auteur om je boek vorm te geven, om onderzoek te doen naar de achtergronden en dat te vertalen in een concreet resultaat. Maar minstens zo belangrijk is emotionele intelligentie, die je laat nadenken hoe je verhaal gelezen zal worden. Of de lezer zich erin zal herkennen, of dat het kritiek zal oproepen, zeker als het gaat over een controversieel onderwerp zoals het Midden-Oosten.
HET BETWISTE LAND grijpt terug op het conflict in het Midden-Oosten tijdens de jaren ‘70 en is geïnspireerd door de afschuw die ik voelde bij de genadeloze uitroeiing van de inwoners van Gaza door het Israëlische leger. Ongeacht de aanleiding daartoe (de terreuraanval van Hamas in oktober 2023), NIETS rechtvaardigt de buitensporige Israëlische respons en de inmiddels bijna 70.000 doden, om maar niet te spreken van de vele gewonden in lichaam en geest.
De geweldspatronen van nu waren ook een halve eeuw geleden al zichtbaar: het humanitair oorlogsrecht maakt niet voor niets verschil tussen het legitiem beschieten van een militair doelwit en het doelbewust afslachten van burgers. Ook al wendt Israël altijd voor alsof het gelegitimeerd is, een drone-aanval op een woonhuis vol kinderen of het bombarderen van een ziekenhuis is een oorlogsmisdaad en verschilt in niets van een terreuraanslag bij een bushalte.
Die mening zal niet iedereen mij in dank afnemen, maar ik ga er niet over zwijgen. Emotionele intelligentie dus: hoe breng je de boodschap over zonder dat je kop eraf gaat. Het balanceren op die rand vraagt nogal wat evenwichtskunst, kan ik u vertellen.
Standvastigheid en emotionele intelligentie
In HET BETWISTE LAND treden gewone mensen op zoals u en ik, die proberen de verschrikkingen van armoede en geweld te doorstaan in een Palestijns kamp in Libanon. Het was niet altijd gemakkelijk om door te dringen in de gedachtenwereld van de Palestijnse bevolking, noch die van de Palestijnse diaspora. Zelfs nu, terwijl het boek al bijna is afgerond, kom ik nog dingen tegen die van belang zijn.
Zo was ik laatst bij een culturele bijeenkomst, waarin jonge auteurs uit Gaza een boek met korte verhalen presenteerden met de titel ‘We Are Not Numbers’. Uit hun verhalen heb ik ook weer iets geleerd dat van belang is voor mijn boek, zoals de standvastigheid van de Palestijnen, hun vastbeslotenheid om de rug recht houden bij onderdrukking. Een vorm van - alweer - emotionele intelligentie. Palestijnen noemen dat sumud, geweldloos verzet.
In een artikel over Sumud op Wikipedia vond ik iets over vormen van verzet tegen onderdrukking. Ik zie verrassende overeenkomsten tussen sumud en het verzet tegen de Duitse bezetter in Nederland tussen 1940 en 1945: overleven en volhouden, maar ook ondermijning en sabotage als vorm van verzet.
Gewapend verzet gaat een stap verder: het plegen van aanslagen op de bezetter, wat ook in Nederland het geval was. De grens tussen gewapend verzet en terreur is smal, waardoor gewapend verzet vaak wordt afgeschilderd als terreur. Daar kun je vraagtekens bij zetten: er is door The Rights Forum een interessant artikel gepubliceerd over de legitimiteit van gewapend verzet door Palestijnen, waarin exact is uitgelegd wat volgens het oorlogsrecht wel en niet mag. Dat geldt trouwens evenzeer voor Israël, dat het recht al sinds 1948 aan zijn laars lapt.
Terug naar intelligentie
Eerder stelde ik de vraag, hoe een menselijke auteur en vertaler zich tot kunstmatige intelligentie verhoudt. Ik zal als antwoord een voorbeeld geven. Laatst vroeg ik iemand om een tekst van commentaar te voorzien. Het antwoord was opvallend helder en relevant. Toen ik vroeg of de commentator daar misschien ervaring mee had, was het antwoord dat het commentaar was gegenereerd met ChatGPT!
Wat zegt dat over het redigeren van tekst met AI? Dat het nuttig was, is van geen belang: elk commentaar dat mij doet nadenken is relevant. Maar wie vooral iets van het proces heeft geleerd, is die digitale veelvraat ergens in de VS, niet de commentator.
Stel dat ik mijn boeken door ChatGPT in het Engels laat vertalen? Dan heb ik zelf geen zeggenschap over het resultaat, behalve als ik er nog eens handmatig doorheen ga. Maar ook worden mijn tekst, mijn plot en mijn stijlvormen, kortom mijn complete auteursrecht, schaamteloos gestolen door het vertaalplatform. En het laatste is dat mijn kennis van het Engels niet meer wordt gevoed. Stilstand is achteruitgang.
Gechargeerd: als we AI gaan gebruiken als vervanging voor onze menselijke intelligentie, betekent dat te langen leste het einde daarvan.
We zullen niets meer leren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten