Matroos

Het is al maanden geleden dat ik iets op mijn blog geschreven heb. 

Als gevolg van het afrondende werk aan mijn nieuwste boek HET BETWISTE LAND, dat zich afspeelt in het Midden-Oosten in 1973, heb ik maandenlang het deprimerende nieuws over de slachtpartij in Gaza en het onrecht in de bezette Westoever gevolgd.

Ik probeer te voorkomen dat het nieuws mij constant naar de strot grijpt, en waarschijnlijk zit u ook niet te wachten op alweer analyse over het onrecht in de wereld. Die hoort u al voldoende in de media. 

Daarom nu maar een vrolijk kort verhaal, dat ik een tijd geleden schreef. Het gaat over een matroos, die per ongeluk aan boord van mijn zeilboot is aangemonsterd. Het is een verhaal van fictie, want ik woon niet op een oude zeilboot in een eilandhaven en ik kan ook geen inwonende bemanning betalen, maar ik doe even alsof. Want Matroos is geïnspireerd door Boris, een aanhankelijke asielkat die jarenlang bij ons heeft gewoond tot zijn overlijden een jaar of wat geleden.

MATROOS

Mijn beste vriend is een asielzoeker zonder papieren, of een verstekeling zo je wilt, een luie zwart-wit gevlekte kater, die naar de veelzeggende naam Matroos luistert. Hij is toevallig aan boord verzeild geraakt. Ik zal u vertellen hoe dat is gekomen. 

Door allerlei omstandigheden waarmee ik u niet zal vervelen, woon ik sinds jaren zomer en winter op mijn oude zeilboot in de haven van het eiland. Ook al heb ik het financieel niet erg breed, vreemd genoeg is dat geen straf. Noem mij een vrijbuiter of een zwerver, ik leef met de natuur en met de getijden, de eilanders kennen mij en ik ken hen, kortom ik ben alleen maar niet eenzaam. Ik heb versleten oude zeilen die ik zelf repareer, en gebruik ouderwetse papieren zeekaarten en een handheld GPS omdat ik geen geld heb voor dure apparatuur. Ik probeer elk jaar genoeg te sparen voor een zomerse solotocht, en zo ben ik een paar jaar geleden naar Engeland geweest. 

 

Calais

 

Ik was langs de kust afgezakt naar Scheveningen, en via Vlissingen en Oostende in Calais aangekomen. Daar begon het uit de verkeerde richting te waaien, en pas na een paar dagen kon ik ’s ochtends vroeg over de ondiepten wegkomen op het tij en in één keer naar Chatham varen, een lange tocht dwars over de shipping lanes, binnen de Goodwin Sands door, langs Ramsgate, om de hoek bij North Foreland en dan de Theems in. 

 

Overtocht over het Nauw van Calais

 

Het is daar oppassen met de diepte net als op de Wadden, er ligt een ondiepte bij Herne Bay, maar ik kon er net overheen komen en liep voor stroom de Medway in langs de forten die Michiel de Ruyter in 1667 op de Engelsen heeft veroverd. Bij hoogwater kon ik die avond zo naar binnen in de jachthaven in een van de oude dokhavens van de Engelse marine vlak naast het scheepvaartmuseum.

 

Fort in de Medway

Het weer was belabberd die zomer, koud en nat, en ik was door de regen naar het museum geweest om me te vergapen aan alles wat er in de oude bouwloodsen was opgesteld, scheepsketels, stoomlocomotieven en reddingboten. In de droogdokken daarnaast lagen een paar museumschepen, en verderop was de langste nog werkende touwslagerij van Europa. 

Teruglopend langs de rivier naar de jachthaven zag ik op de wal een magere zwerfkat. Hij had een boeventronie en een gerafeld oor, en keek suffig voor zich uit. Toen ik hem riep draafde hij op mij af en begon mij kopjes te geven. Hij had geen halsbandje en naar uiteindelijk bleek ook geen chip, een zwerver dus net als ik, en hij was uitgehongerd. Ik gaf hem later op de steiger een restje vis van mijn avondeten, en prompt zat meneer de volgende ochtend onder de buiskap te wachten op zijn ontbijt. 

Toen ik het luik open schoof en naar de plenzende regen keek hoorde ik naast mij een oorverdovend gespin en kreeg ik een natte kattenkop tegen mijn oor geduwd. Zo’n aansporing kun je niet negeren, dus ik heb hem maar binnen gelaten, waar hij een warm plekje vond onder de tafel bij de verwarming, op een oude handdoek die ik speciaal voor hem had neergelegd. 

Sindsdien zijn Matroos en ik onafscheidelijk. Hij eet mee aan tafel, heeft weer vet op zijn botten, heeft zeebenen gekregen, doet keurig zijn plicht op een bak met zand achterin de kuip, gaat als een bevaren zeeman in elke haven stappen en komt altijd op tijd terug voor de afvaart. Behalve die ene keer toen hij zo lang wegbleef dat we het tij hebben gemist. Ik kon het niet over mijn hart verkrijgen om hem achter te laten, dus ik wachtte geduldig op hem totdat hij eindelijk kwam aanlopen met zijn staart in de lucht. We zijn toen maar tegen het tij gaan varen. Het duurde wat langer dan ik had gepland, maar Matroos en ik kwamen zonder brokken thuis. 

Dus als u ooit op ons eiland komt en in de haven een oude zeilboot ziet liggen, waar een luie zwart-witte kater tevreden in de zon op het kajuitdak ligt te slapen, dan weet u dat hij het is.

 

 

Het congres danst

Begrijpt u de wereld van vandaag nog? Echt?

Als auteur moet ik mij verdiepen in het dagelijkse nieuws, om op de hoogte te blijven van wat er in de wereld gaande is. Ik zou eigenlijk liever al het nieuws mijden, zoals velen inmiddels doen die ik spreek. Het roept vooral een gevoel op van frustratie en machteloosheid over het schaamteloze gedrag van machthebbers wereldwijd.

Het Congres van Wenen

Als ik de besluiteloosheid en de politieke chicanes in Den Haag en Brussel zie, moet ik denken aan het Congres van Wenen van 1814-1815, waar maandenlang werd onderhandeld over de toekomst van Europa na de val van Napoleon in 1813. ‘Het Congres zet geen stappen, maar het danst’, klaagde de Henegouwse diplomaat Charles de Ligne, over de vele feesten en het gebrek aan daadkracht. Pas toen Napoleon in februari 1815 ontsnapte van Elba en weer de macht greep in Frankrijk alvorens bij Waterloo te worden verslagen, bleken er toch besluiten te kunnen worden genomen. 

Het Congres danst. Bron: Wikipedia

Hongaarse toestanden

Het Haagse ‘Congres’ is tot september met zomerreces en heeft na een dagenlange crisis en wat knip- en plakwerk nog even snel wat in elkaar geknutselde asielwetten door de Tweede Kamer gejast, ooit bedacht door de gesjeesde Marjolein Faber om het PVV-electoraat tevreden te stellen. Zo wordt illegaliteit strafbaar gesteld en zelfs medemenselijkheid zoals het geven van een kopje soep aan een ‘ongedocumenteerde’ medemens kan leiden tot de politie aan de deur. Hongaarse toestanden, ongetwijfeld ingegeven door de innige vriendschap tussen Wilders en Orbán. Het zal vast wel helpen om onze zelfgecreëerde asielcrisis op te lossen.

Democratie

Intussen blijven alle hoofdpijndossiers openstaan. Stikstof, woningnood, asiel, milieu, klimaat, boeren, zorg, onderwijs, vervoer, defensie. De erfenis van veertien jaar Rutte, die alles op zijn beloop heeft gelaten. Een oud-topambtenaar, Bernard ter Haar, schreef in 2021 dat de Nederlandse overheid deze eeuw nog niets substantieels tot stand heeft gebracht. De afgelopen vijf jaar hebben we onophoudelijk demissionaire kabinetten gehad en ik vrees dat er nog minstens een jaar bijkomt. Tegen de tijd dat de verkiezingen in oktober plaatsvinden, is iedereen vergeten waarom het kabinet ook alweer gevallen was en zullen de electorale leugens wel weer over de praattafels rollen. Onlangs zei iemand (ik ben vergeten wie) dat de democratie geen plotselinge, maar een langzame dood sterft. 

O ja, weet u het nog? Er zou op initiatief van de mislukte partij NSC gewerkt worden aan een Constitutioneel Hof: Nederland is het enige land binnen de EU zonder zo’n instituut dat wetgeving toetst aan de Grondwet. Een klein berichtje dat inmiddels al vergeten is: het daarvoor in het coalitieakkoord gereserveerde geld (tientallen miljoenen) gaat nu naar het gevangeniswezen. Dat is kennelijk veel belangrijker dan toetsing van het soort wetgeving dat onlangs door het parlement is gejaagd.

Poetin, Netanyahu, Trump en de ayatollahs

Om maar niet te spreken van de buitenlandse politiek, waarbij bombardementen door Poetin worden veroordeeld en bombardementen door Netanyahu doodgezwegen. Het ontbreken van sancties tegen het uitmoorden van de weerloze bevolking van Gaza is nog immer een slappe vertoning. Praten, praten, geen daden maar woorden, ondanks de overduidelijke mening van een meerderheid van de bevolking in Nederland en tweemaal een gigantische Rode Lijn in Den Haag. Praatjes vullen geen gaatjes, zei mijn opa zaliger altijd.

De Rode Lijn

De NAVO-top

Nee, we moesten Trump en zijn acolieten met alle strijkages ontvangen in Den Haag. Dezelfde Rutte die ons land naar de gallemiezen heeft gejaagd, heeft de wispelturige dealtjesjager uit het Witte Huis de voeten gekust om hem maar aan boord te houden en de NAVO te redden. Trump, die intussen aanpapt met Poetin, en die het Midden-Oosten nog verder destabiliseert door de Iraanse ayatollahs te bombarderen en Netanyahu de vrije hand te geven in Gaza. Heb je met zulke vrienden nog vijanden nodig? Brrr.

De Brusselse dodendans

Ook het ‘Congres’ in Brussel danst tot de dood erop volgt. De dood van anderen, wel te verstaan: migranten in de Libische woestijn en kinderen in Gaza. In Brussel is praten tot hoofddoel verheven van een lucratieve lobbycratie. Los van de interne Europese problematiek: hoe lang duurde het dit voorjaar niet totdat een besluit werd genomen over Europese defensie, omdat Trump een onbetrouwbare partner van Europa bleek? 

En hoe lang duurde de respons op het halfzachte verzoek van onze minister Veldkamp aan Brussel, om te onderzoeken of Israël misschien toch niet voldeed aan de voorwaarden voor het associatieverdrag met de EU? De doorslag werd gegeven door Duitsland, dat belast is met de erfzonde van Auschwitz, Dachau en Sobibor, en (alweer) splijtzwam Hongarije. Het associatieverdrag met Israël wordt voorlopig niet opgezegd. Ze praten er verder over op 15 juli.

Verwoest land. Bron: UNRWA

Veldkamp overweegt nu naar eigen zeggen Nederlandse maatregelen tegen Israël. Maar welke? Daar had hij nog niet over nagedacht, liet hij zich op 2 juli ontvallen. Zo belangrijk vindt hij het. De commerciële en politieke belangen zijn groot, en het reces komt eraan. Twee maanden vakantie voor de tere zielen van onze volksvertegenwoordigers terwijl de kinderen van Gaza worden vermoord.

De geschiedenis zal over ons oordelen.

Aanvullingen 15/23 juli: zoals verwacht is het associatieverdrag van de EU met Israël wederom niet opgeschort. Mensenrechtenorganisaties hebben woedend gereageerd. Waar blijven nu de maatregelen van Veldkamp? De hypocrisie is verbijsterend. De Tweede Kamer keert niet terug van reces om maatregelen te bespreken. Beste Kamerleden, kijk in de spiegel. Als je nog durft.

NEDERLAND, DOE IETS

Denkend aan Gaza, zag 'k een rode stroom mensen traag door de Haagse straten gaan.

Honderdduizend mensen lieten op 18 mei hun afkeer blijken van het Nederlandse stilzwijgen over de slachtpartij in Gaza. Er waren jongeren, gezinnen met kleine kinderen, mensen in een rolstoel, mensen van middelbare leeftijd, mensen op krukken, bejaarden. Een doorsnee van de samenleving, allen uit protest in het rood gekleed, omdat Den Haag geen rode lijn wilde trekken.

De rode lijn tussen het station en het Malieveld

Wir haben es gewusst, had iemand op een bordje geschreven. Dat slaat op de Duitsers die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog ontkenden dat ze hadden geweten van de vernietigingskampen (wir haben es nicht gewusst). Een ander hield een bord omhoog met een foto van een uitgemergeld kind tussen de puinhopen. Dit is niet Auschwitz, dit is Gaza, stond er op het bord. Naast mij liep een oude Joodse man met een bord Niet in naam van mijn vermoorde familie. Zijn kleindochter vertelde zijn familieverhaal aan mij.

Maar de verbinding tussen de genocide van toen en nu mag niet worden gelegd, dat is een te groot taboe.

We zagen vrienden en bekenden op het station, in de trein en op het Malieveld, keer op keer alsof het lot ons had samengebracht met dezelfde gedachte. De treinen naar Den Haag zaten stampvol, en dankzij NS werden er zelfs lange extra treinen ingezet.

Demonstranten bij het Vredespaleis

Onze politieke leiding zat intussen in de eigen bubbel bij het feestje van het CIDI in het rood bekladde Tropeninstituut in Amsterdam te luisteren naar Israëlische propaganda. Hasbara noemen ze dat, het is regeringsbeleid van Israël waar miljoenen in omgaan. De Israëlische regering had nergens iets beter kunnen doen, werd er schaamteloos beweerd.

Het Israëlische regime schildert elke kritiek af als antisemitisme en steun voor Hamas, een cynisch spel gericht op het zaaien van verwarring en zelfcensuur bij critici. Extreemrechtse Israëlische politici zoals Smotrich en Ben-Gvir hebben nooit onder stoelen of banken gestoken dat zij Gaza willen vernietigen. Het eindoffensief in Gaza, operatie 'Gideon's Strijdwagen', is inmiddels van start gegaan. De naam komt uit het Bijbelboek Richteren, waarin Gideon een Arabische clan verdrijft die het de Israëlieten te lastig maakt. Nomen est omen.

Is er nog hoop? Misschien, maar niet op korte termijn.

Gelukkig sprak de burgemeester van Amsterdam zich uit bij Buitenhof. Ze sprak schande van de aantijgingen door de Israëlische ambassadeur omdat ze namens het Amsterdamse gemeentebestuur had durven erkennen dat er genocide werd gepleegd in Gaza. Mevrouw Halsema spoorde het kabinet aan om de ambassadeur op het matje te roepen wegens inmenging in het lokaal bestuur.

Palestijnen ontvluchten Rafah, een jaar geleden

Het lijkt alsof de internationale gemeenschap eindelijk wakker wordt, maar hoe langzaam gaat het niet? Enkele landen eisen al een onmiddellijke stop aan de slachting in Gaza, toelating van voldoende humanitaire hulp en stopzetting van het koloniseren van de Westelijke Jordaanoever. Ze zeiden 'niet te zullen aarzelen' om sancties te nemen. De onderhandelingen tussen het Verenigd Koninkrijk en Israël over een nieuw handelsverdrag zijn inmiddels stopgezet.

Nederland en 22 andere landen 'roepen Israël op' om de humanitaire hulp onmiddellijk te hervatten. En de EU gaat de daden van Israël 'onderzoeken'.

Over vijf jaar zal er wel weer een parlementaire enquête komen over de vraag waarom Nederland erbij stond zonder een hand uit te steken terwijl zich voor onze ogen een ramp voltrok. En waarom we eerst zo zorgvuldig moesten onderzoeken of het wel een genocide of een oorlogsmisdaad mocht heten, niettegenstaande de beelden van de hongerige, uitgemergelde kindertjes, de totale verwoesting en de eindeloze reeks opengereten lichamen, in bebloede lakens samengepakt in massagraven.

Too little, too late. Zou het nu weer bij woorden blijven? Woorden gaan in elk geval de honger van de kinderen van Gaza niet stillen.

NEDERLAND, DOE IETS.

Het betwiste land

Nieuw boek in voorbereiding

Anderhalf jaar geleden, op 15 oktober 2023, beschreef ik mijn afschuw over de (toen al) buitenproportionele Israëlische wraakactie in Gaza, volgend op de wrede overval van Hamas op de bevolking in het grensgebied van Israël. Israël sloeg genadeloos terug met zware bombardementen op dichtbevolkt gebied, een grondoorlog en een blokkade van humanitaire hulp, die inmiddels anderhalf jaar voortduurt en alle kenmerken heeft van genocide en oorlogsmisdaden. Het is geen wraak- of verdedigingsactie meer, maar een uitroeiingsoorlog gericht tegen de burgerbevolking van Gaza. De aantallen doden en gewonden en de acties van het Israëlische leger spreken voor zich.

Hamas is ontstaan vanuit de Moslimbroederschap en was van origine een islamitische liefdadigheidsorganisatie (Al-Mujama' al-Islami). Aanvankelijk had de beweging zelfs Israëlische steun, omdat Israël er een bondgenoot in zag tegen de PLO van Yasser Arafat. Tijdens de eerste intifada (1987-1993) kwam hieruit de verzets- en terreurbeweging Hamas voort, die een (betwiste) meerderheid behaalde in Gaza tijdens verkiezingen van 2006. Hamas voert niet alleen strijd tegen Israël, maar treedt ook keihard op tegen dissidente Palestijnen.

Afschuw en een nieuw boek

In 2023 noemde ik al mijn eigen belevenissen in het Midden-Oosten in 1973, vlak na de Jom Kipoer-oorlog. Ik besloot om mijn afschuw over de wreedheden in het Midden-Oosten van mij af te schrijven. Inmiddels staat er een nieuw boek op stapel met de titel HET BETWISTE LAND. Het manuscript is op het moment van schrijven voor ongeveer 80% compleet, hoewel het werk met horten en stoten vooruit gaat. Daadwerkelijke publicatie moet nog worden geregeld.

Voorlopig omslagontwerp

Het verhaal begint met mijn eigen ervaringen op de novemberochtend in 1973, waarop mijn schip de Oostkerk aankomt in de Syrische haven Latakia. Wij kregen te maken met een boycot en een grote demonstratie op de kade, vermoedelijk georkestreerd door de Ba’ath partij van de Syrische dictator Hafez al-Assad, als gevolg van Nederlandse oorlogssteun aan Israël. Tijdens het afmeren van het schip gooiden de sleepboten los en lieten ons aan ons lot over in de haven. Een aanvaring met een afgemeerd Russisch fregat kon maar op het nippertje worden voorkomen.

In het boek gaat het daadwerkelijk verkeerd. We varen bij die Rus naar binnen en de gevolgen zijn catastrofaal. De daaropvolgende (fictieve) belevenissen van de hoofdpersoon in Syrië en Libanon zijn onderwerp van het nieuwe boek.

De episode in 1973-1974 gaat over gevangenschap in Syrië, een vlucht naar Libanon en een genadeloze Israëlische luchtaanval. Een episode in 1980 speelt zich af tijdens de Libanese burgeroorlog, die alweer gecompliceerd is door Israëlische en Syrische bemoeienis. Ik ben voor de achtergronden in de geschiedenis van het Midden-Oosten gedoken en eerlijk gezegd zijn mij de schellen van de ogen gevallen. 

 

Beiroet, november 1973, foto gemaakt vanaf de jachtclub. De Oostkerk in de verte: de oranje masten links.

Israël en Palestina 

Zeker nu, tijdens de barbaarse slachtpartij in Gaza, is Palestina een ideologisch beladen onderwerp. Velen kijken liever weg dan er een eerlijk gesprek over aan te gaan, en de westerse politiek schaart zich kritiekloos achter het genocidale handelen van het regime van Netanyahu. Naar de redenen kunnen we slechts gissen, maar geld, propaganda en geopolitiek spelen een onmiskenbare rol. Critici van Israël worden zwartgemaakt en belasterd.

Het Israëlisch-Palestijnse conflict van nu is de erfenis van het Zionisme ontstaan in de 19e eeuw, van het tegelijkertijd opkomend Arabisch nationalisme binnen het Ottomaanse Rijk, van Britse inmenging tijdens 1914-1918 en mismanagement tijdens de Britse mandaatperiode tot 1947. Ongetwijfeld paste dat in de koloniale tijdgeest, maar honderd jaar later ondervinden we nog steeds de bittere gevolgen van de ideologische en geopolitieke keuzes van toen.

Omdat het nieuwe boek een historische thriller is tegen de achtergrond van het conflict, heb ik diepgaand research gedaan naar de geschiedenis ervan. Voor wie er eerlijk inzicht in wil, ligt de informatie voor het oprapen. Ik verwijs slechts naar de onderstaande artikelen op Wikipedia:

https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_the_Israeli–Palestinian_conflict 

https://en.wikipedia.org/wiki/Sykes–Picot_Agreement 

https://en.wikipedia.org/wiki/Balfour_Declaration 

https://en.wikipedia.org/wiki/Peel_Commission

https://en.wikipedia.org/wiki/Demographic_history_of_Palestine_(region) 

https://en.wikipedia.org/wiki/Criticism_of_Israel

Libanon

Een tweede kwestie die een rol speelt in dit boek is de Libanese burgeroorlog van 1975 tot 1990, een chaotisch conflict met vele strijdende partijen. Het is vrijwel onmogelijk om een integraal beeld te krijgen over wat er van jaar tot jaar gebeurde. Uiteindelijk is het conflict ontaard in een proxy-oorlog tussen Israël, Iran en Syrië. Israël en Syrië zijn beide bij herhaling Libanon binnen gevallen. 

 

Palestijns vluchtelingenkamp Nahr el-Bared, Libanon, 1960. Source: UNRWA

Berucht is de strijd in Beiroet, waarbij de stad zwaar werd beschadigd. Ook rondom de noordelijke haven Tripoli en de nabijgelegen Palestijnse kampen Beddawi en Nahr el-Bared, die in dit boek voorkomen, is hevig gevochten. Het land werd in die jaren grotendeels verwoest en de oorlog leidde tot 120.000 à 150.000 doden.

Een van de bronnen die ik over de burgeroorlog vond, was een vrijgegeven rapport van de CIA over Libanon en de strijdende partijen uit 1987. Dat geeft een interessant beeld van die fase van de burgeroorlog en wat daaraan vooraf ging. Zo staat in het rapport dat de door Syrië gesteunde Amal-militie de aanvoer van cement voor het herstellen van het in 1982 door de Falangisten (met Israëlische hulp) uitgemoorde Palestijnse kamp Shatila bij Beiroet blokkeerde.

Andere bronnen:

https://en.wikipedia.org/wiki/Lebanese_Civil_War 

https://en.wikipedia.org/wiki/Nahr_al-Bared_refugee_camp 

https://en.wikipedia.org/wiki/UNRWA

Een goede bron die ik pas laat tijdens het schrijven van dit boek toegestuurd kreeg, was De oorlog van gisteren (ISBN 978-90-8321-088-9) van Jan Keulen, voormalig oorlogscorrespondent in Beiroet, Caïro en Amman en later directeur van The Rights Forum, een organisatie die zich inzet voor een rechtvaardig Israël-Palestina beleid. Informatie uit dit boek vulde vele hiaten in mijn kennis over de Libanese burgeroorlog.

Tot slot heb ik bij het beschrijven van de verwoesting en ontreddering in Libanon dankbaar gebruik gemaakt van de sfeer beschreven in het boek Beirut Blues (ISBN 978-0-385-47382-8) van de Libanese auteur Hanan al-Shaykh. Zij weet als geen ander de vertwijfeling van de Libanezen te schetsen over de teloorgang van hun land en de discutabele rol van lokale warlords en milities, die vaak nauwelijks beter waren dan bandieten en leefden van de drugshandel.

Zonsopkomst boven de kust van Tripoli, Libanon, november 1973