De zee bij nacht

Bij nacht is de zee een heel andere dame dan overdag. Ze laat overdag niet met zich spotten, maar bij donker al helemaal niet, als wij mensen een groot deel van ons belangrijkste zintuig missen, het zien.

Geankerd liggen of varen bij nacht is een prachtige ervaring. Ik ben eraan verknocht geraakt tijdens mijn zeevarende loopbaan. Het mooiste moment ooit was in de Indische Oceaan in 1976, bij zwoel tropisch weer, een lichtende zee, sterren boven mij en dolfijnen die lichtende sporen trokken in het water langszij. Een dolfijn kan gedurende enige tijd een vrachtschip bijhouden dat 16 knopen loopt, een kleine 30 kilometer per uur. Ze doen niets liever dan stoeien met de boeggolf en kennelijk maakt het ze ook niet uit of het donker is. Ze hebben behalve hun ogen een veel beter zintuig voor gebruik onder water: hun gehoor en een verfijnde vorm van echolocatie.

Sterren zijn op zee meestal een tikje wazig, omdat de lucht boven zeegebieden vaak vochtig is. Maar af en toe heb je geluk en is er een prachtige heldere sterrenhemel, hoewel nooit zo mooi als ik ze eenmaal zag in een klein dorp in de binnenlanden van Ghana. Dat was een echte ‘African Sky’, met sterren die je bijna kon grijpen en de brede verlichte band van de Melkweg schuin over het firmament.

Tijdens het varen bij nacht ontwikkel je een zesde zintuig voor je positie en gebruik je alle hulpmiddelen die nodig zijn voor de navigatie. Daar komt geen hocus-pocus bij kijken: het is vooral een continue alertheid op alles wat je ziet of voelt. Verlichte boeien, vuurtorens, lichte plekken aan de kim, andere schepen, de waterdiepte en daarnaast ook het gedrag van je boot.
Foto boven: in augustus 2018 voer ik moederziel alleen van zee naar Harlingen, de laatste mijlen in het donker, wat eigenlijk niet mag omdat er op de Wadden is voorgeschreven dat je bij donker radar gebruikt, een gadget die mijn bootje niet heeft. Vlak voor aankomst in Harlingen kwam een stortbui overzetten, en even later liep ik de haven in. Even dreef ik wat gedesoriënteerd rond in the buitenhaven, totdat de havendienst mij zag en de buitenste brug opendeed. Ik meerde af langs een charterclipper en kon die nacht rustig gaan pitten.

Ankeren bij nacht op de Waddenzee is altijd een gok. Als het tij opkomt en de wind zit even in de verkeerde hoek, dan lig je de rest van de nacht te hobbelen zonder een oog dicht te doen, met de oren gespitst naar het ankeralarm op je GPS. De foto boven laat zo'n plek zien vlak onder Vlieland. Mooi plekje, zou je denken, maar de voorafgaande nacht had het flink gewaaid met wind tegen tij en hadden we onrustig gelegen. Een enkele keer moet ik hem dan ‘s morgens vroeg bij het eerste daglicht smeren naar een beschutte plek. Desondanks laat ik mij toch vaak weer verleiden tot zo’n avontuur. Het blijft spannend, maar ook erg leuk...